Năm 2005 sắp khép lại, để lại mặt sau nhiều sự kiện khoa học nổi bật trong và ngoài nước, chẳng hạn như Việt Nam lôi kéo công nghệ kiếng hiển vi tiên tiến nhất, nỗ lực bào chế vắc-xin cúm gia cầm, thế giới giải mã bộ gien lúa, xạ kích sao tua…
1. Kính hiển vi quét đầu dò
 |
|
Một nhân viên thuộc Phòng thí nghiệm của Viện Vật lý ứng dụng và máy móc khoa học đang cho mẫu vật vào kiếng hiển vi quét đầu dò |
Sau hai từng năm lần nghiên cứu, các nhà bác thuộc lòng Viện Vật lý ứng dụng và máy móc khoa học (Viện Khoa học và công nghệ VN) đã chế tạo thành công kiếng hiển vi quét đầu dò (SPM). Đây là máy móc thí nghiệm tiên tiến nhất trên thế giới, lần đầu tiên được chế tạo tại Việt Nam, với giá thành chỉ bằng một phần nhỏ máy móc ngoại nhập tương đương. Kính có nhiều ứng dụng, đặc biệt là trong công nghệ nano và sinh học phân tử.
Do đã lôi kéo được phương pháp chế tạo SPM nên Viện có khả năng tài chính chế tạo cả các loại kiếng hiển vi quét đầu dò rẻ tiền gửi cho nhiều chủ thể, tính đến học sinh. GS.TSKH Vũ Đình Cự, hiệu trưởng Hội đồng nghiệm thu cấp thuộc về nhà nước, nhận xét: ” Nếu như các chuyên gia chỉ thích có nhiều tiền thì họ không làm tỉ mỉ những cái máy tinh vi như thế. Đây là máy móc của thế kỷ 21 và là thành công đáng chú ý trong nền khoa học công nghệ Việt Nam”.
2.Composit cacbon, vật liệu thế chỗ xương
Mảnh ghép xương sọ bằng kết hợp lại cacbon là thành quả sau gần 10 năm nghiên cứu của các chuyên gia thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ). Nhờ có mảnh ghép này, thầy thuốc có thể bịt kín khuyết xương vòm sọ mà không đòi hỏi phẫu thuật để lấy xương tự thân, giảm bớt đau đớn cho người bệnh.
Vật liệu làm mảnh ghép ăn khớp sinh học với cơ thể thân thể, nghĩa là có độ bền, xốp, độ dẫn nhiệt và độ dày gần giống xương sọ. Lợi thế của mảnh ghép composite cacbon so với các vật liệu khchim ác là giá thành thấp, rẻ hơn 40 lần so với chỗ mạng phẳng bằng titan nhập từ Mỹ và Đức, giúp người bệnh nghèo có cơ hội chữa bệnh với chi phí thấp.
 |
|
Các nhà bác học đang tiêm chủng H5N1 vào khỉ tại đảo Rều, Quảng Ninh |
3.Bào chế vắc-xin H5N1
Trước nguy cơ bùng nổ đại dịch cúm gia cầm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (NIHE) đã bắt đầu nghiên cứu sản xuất vắc-xin H5N1 bằng phương pháp nuôi trồng đơn vị. Loại vắc-xin này đã được thử nghiệm trên động vật, và đang được xin phép để thử nghiệm trên người. Cho tới nay, Việt Nam đã sản xuất thành công 6 loạt vaccine H5N1 cho người. Mẫu vaccine của 6 loạt sản xuất thử nghiệm đã được kiểm nghiệm kỹ theo yêu cầảm đạm thiểu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã gửi đến các phòng thí nghiệm của WHO nghiên cứu.
4.Ứng dụng công nghệ gien trả lại tên cho liệt sĩ
Từ năm 2003 cho tới nay, Viện Công nghệ sinh học (Viện Khoa học và công nghệ VN) đã đánh giá được 60 trường hợp, trong đó đặt tên được 36 liệt sĩ. Cho tới nay, toàn bộ kỹ thuật đánh giá gien hài cốt liệt sĩ đã được Viện CNSH hoàn thiện. Viện đang giao cho công nghệ và tập huấn cho các cán máy thuộc Viện Pháp y Quân đội để họ tự làm đánh giá. Thành công này mở ra triển vọng xác định được danh tính của khoảng 300.000 liệt sĩ mà bia mộ của họ hiện vẫn mang hàng chữ ”liệt sĩ chưa biết tên”, nằm ở gần 3.000 nghĩa trang ở Việt Nam.
5.Thủ tướng gặp gỡ các nhà bác học
Hơn 400 nhà bác học học, đại diện giới khoa học trong nước, đã ngay thẳng trình bày những bức xúc trong hoạt động khoa học-công nghệ (KH&CN) với Thủ tướng Phan Văn Khải vào ngày 24/9.
Ngoài mức độ chuyên môn và linh hồn của cộng đồng làm, căn cứ đưa vào diến biến KHCN của VN hiện nay hao hao giống nông nghiệp trước khoán 10 một phần là do chiến lược quản lý KHCN của VN còn nhiều bất cập. Đó là thu nhập không đảm bảo, khó được thúc đẩy lao động; Đầu tư và sử dụng còn phung phí, không có sẵn đãi ngộ, đánh giá đúng…
Để tháo gỡ vấn đề này, các nhà bác học, quản lý, đề nghị hệ thống tổ chức khoa học-công nghệ của VN đòi hỏi tập trung về tài lực, phi tập trung về quyền hạn hành chính. Nhà nước cần và chỉ nên chịu trách nhiệm chủ yếu cho loại phát sinh cưỡng chế, đặt ra các yêu cầu ứng dụng KHCN rất độc đáo, làm chìa khoá và đầu máy để thay đổi trạng thái công nghệ đất nước. Những vấn đề ứng dụng khác, cần để thị trường điều tiết và Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần phí tổn.
6.2005 – Năm Vật lý, Năm Einstein
Nhân kỷ niệm 100 năm ra đời thuyệt kha khá của Anhxtanh, LHQ đã chọn 2005 là năm Vật lý ở ngoài. Mục đích là phổ biến về ngành vật lý, thu hút, kêu gọi giới trẻ và quần chúng đến với vật lý. Năm 2005, năm Vật lý, năm Anhxtanh đang khép lại. Hàng loạt bài viết, hàng ngàn hoạt động văn ra trong năm tán dương một thiên tài trên toàn cầu, đang vượt qua. Nhưng ánh hào quang của những tư tưởng vượt trội vẫn mãi mãi thanh xuân. Và danh tiếng của thân thể khai sinh ra nó, nhà bác học vĩ đại nhất thế kỷ 20, Anbe Anhxtanh (Alber Einstein, 1879-1955) vẫn chói sáng cùng ngành lịch sử loài người.
7.Giải Nobel Y học, Vật lý và Hoá học
Các Giải Nobel trong ba lĩnh vực trên đã được công bố vào đầu tháng 10/2005 và lễ trao Giải đã được tổ chức trọng thể tại Thuỵ Điển. Nobel Y học 2005 tán dương hai nhà bác học Australia, những người đã nhận thấy ra vi khuẩn Helicobacter pylori và vai trò của chúng trong viêm nhiễm loét hệ tiêu hoá.
Giải Nobel Vật lý đã được trao cho hai cư dân Mỹ – Roy Glauber và John Hall – và Theodor Haensch dân Đức. Ba nhà bác học này đã có đóng góp lớn trong việc thúc đẩy ứng dụng vật lý lượng tử hiện đại vào nghiên cứu quang học và miền sáng.
Giải Nobel Hoá học tán dương Yves Chauvin (Pháp), Robert Grubbs và Richard Schrock (Mỹ), những nhà bác học đã có công phát sinh phương pháp hoán vị trong tổng phức hợp hữu cơ. Phương pháp này mở ra những cách thức mới để trở tạo các loại thuốc thông minh hơn và các loại chất dẻo thân mật hơn với môi trường.
8.Giải mã gien
2005 là một năm tuyệt vời đối với lĩnh vực giải mã gien. Sau 7 năm, Dự án giải mã gien lúa ở ngoài đã hoàn tất giải mã bộ gien lúa – giống cây nuôi dưỡng hơn 50% dân số thế giới. Ước tính lúa chứa 37.544 gien trên 12 thể sắc so với 20.000-25.000 gien của người. Giải mã bộ gien lúa có quan niệma quan trọng bởi nó sẽ giúp thân thể tạo ra những giống lúa cao sản, nhiều dinh dưỡng, kháng chịu sâu bệnh tốt hơn và chịu được thời tiết khắc nghiệt.
Không dừng lại ở đó, các nhà bác học đã giải mã được ADN vật thế chấph tinh, họ hàng thân thiết nhất của thân thể.
9.Bắn phá sao tua Tempel 1
 |
|
Phòng kiểm soát của NASA với những màn hình lớn hiển thị vụ va chạm |
Một hôm nào thân thể sẽ phải đối phó với một tiểu hành tinh hoặc sao tua đang trên đường lao vào Trái đất. Trong trường hợp tồi xấu nhất, chúng sẽ huỷ diệt nền văn minh hoặc chí ít cũng tàn phá một thành phố nào đó. Những vụ va chạm lớn đã xảy ra trước đây và sẽ còn nhiều vụ nữa. Tuy nhiên, thân thể chưa biết nhiều về các tiểu hành tinh cũng như hoạch định của chúng để lên kế hoạch xô nghiêng hướng hoặc phá huỷ.
Một bước ngoặt lớn đã xảy ra khi phi thuyền Deep Impact của NASA phóng một viên đạn đồng vào sao tua Tempel 1 vào ngày 4/7. Với thông tin sưu tập được, giới khoa học sẽ biết rõ hơn về bản chất và hoạch định của sao tua cũng như sự hình thành của mặt trời hệ. Ngoài ra, biết được hoạch định của sao tua sẽ giúp thân thể xô nghiêng hướng của chúng sau này. Một lợi ích khác nữa là bằng cách nghiên cứu các thành phần của sao tua, thân thể có thể sử dụng chúng sau này làm giếng nước hoặc trạm tiếp chất đốt cho các sứ mạng dò bằng que thăm vũ trụ
10.Trung Quốc phóng Thần Châu 6
Sáng 12/10, tàu Thần Châu 6 đã mang hai phi hành gia của Trung Quốc vào quỹ đạo Trái đất. Đây là lần thứ hai tổ quốc này phóng tàu vũ trụ có người lái và là nước thứ ba sau Nga và Mỹ lập được kỳ tích này. Vương Dũng Trí, Tổng công trình kiến trúc sư của Chương trình tàu vũ trụ có người lái của Trung Quốc, nhận xét: ”Các chuyến bay vũ trụ có người lái thể hiện sức mạnh kinh tế và nghiên cứu khoa học của một tổ quốc. Đây là một dụng cụ lớn để mở rộng vũ trụ sống của thân thể, khai thác và sử dụng các tài nguyên vũ trụ”.
