Bình minh ở huyện đảo Côn Đảo có một ấn tượng thật lạ lùng, dù bạn đã từng đặt chân tới đây. Vẻ tĩnh mịch thật thanh bình ngự trị nơi những con phố mang đậm dấu tích của môn lịch sử tỏ vẻ như đối lập với sự sinh động đầy háo hức của đại dương. Phía xa xa ngoài khơi là nơi có một hòn đảo nhỏ với những thú vị đang đón chờ.
Là tập hợp gồm 14 hòn đảo lớn nhỏ, huyện đảo Côn Đảo là tên gọi tắt của Côn Đảo. Vị trí tự nhiên của nó mang lại cho nơi đây những môi trường tự nhiên kinh khủng phong phú. Sau 2 giờ di chuyển, các bạn sẽ tới một hòn đảo nhỏ với những tảng đá sắc lẻm quấn quanh là nơi dừng chân đầu tiên. Men theo con đường đất từ dưới ngược lên là một căn chòi nhỏ giống như một đài quan sát hơn là nơi ở. Đây là đảo Hòn tre nhỏ, một điểm đặt trạm kiểm lâm của Vườn dân tộc huyện đảo Côn Đảo.
 |
| (Ảnh: Asiadivesite) |
Nằm không xa với các hòn đảo nhỏ kề cạnh, những đá ngầm nằm trải mình dưới ánh nắng mãnh liệt và có biển quấn quanh, các dốc đá là nơi trú ngụ lsuy nghĩ của nhiều loài chim biển.
Ngay ở khe núi lớn phía cạnh đường đi, những con nhạn biển bạo dạn không hề quan tâm những vị khách lạ. Chúng đậu trên các dốc đá dựng đứng, bay lượn, chao cánh rồi đậu xuống rỉa cánh một cách bình thản. Chúng cũng không hề để ý tới những đám mây kéo đến báo hiện trận mưa sắp trút xuống như để làm mát những tảng đá đã phơi nắng cả ngày.
Ở huyện đảo Côn Đảo, vào biện pháp từ tháng 6 đến tháng 9, những trận mưa to thường đến vào bất chợt trong ngày. Lượng nước mưa lớn cung cấp cho vườn nhà tự nhiên này một nguồn sống thừa thãi. Những trận mưa ấy tỏ vẻ như còn gột rửa đi cái nóng bức và trả lại cho hòn đảo nhỏ một không khí trong lành. Hoàng hôn là thời điểm có thể sự phân biệt đơn giản từng loài.
Vách đá sát những con sóng dập dềnh là nơi trú ngụ của các loài nhạn biển, còn những con gầm ghì trắng và bồ câu thường đậu trên ngọn cây gần tổ. Nhạn biển thường cư trú ở sát mép biển và chỉ trong những hốc đá, tất cả khi nghỉ ngơi chúng cũng không đậu trên những cành cây cao. Chỉ tới khi tối trời, chúng mới miễn cưỡng bay về tổ của mình.
Vượt qua một khu rừng rậm rạp với các cây thích ba khô ra mé phía Tây của hòn đảo nhỏ, biển oà ra ngay thức thời với những cánh nhạn đang chao nghiêng. Nếu để ý một chút, có lúc, các bạn sẽ thấy dấu hiệu tồn tại của loài chim này ở ngay dưới mặt đất – đó là những quả trứng nhạn vẫn còn âm ấm. Nhạn biển có nhiều loài, mỗi loài có những đặc tính riêng. Hai giống nhạn đại diện cho huyện đảo Côn Đảo là nhạn đầu xám và nhạn lưng đen.
Loài nhạn đầu xám hữu danh khoa học là Anous stolidus. Khi trưởng thành, chúng có bộ lông mầu trắng và chuyển sang xám ở đỉnh đầu. Chúng sống theo đàn, và nằm trong danh sách những loài chim quí hiếm.
Nhạn lưng đen là loài nhạn biển phổ biến nhất ở huyện đảo Côn Đảo. Chúng có mầu trắng và đen. Đầu và mặt mầu đen, có vệt trắng từ trán kéo đến phía sau mắt, phần trên lưng nhạt màu hơn. Chúng có thể ngụp đầu xuống nước và lặn giỏi để có thể kiếm mồi sát dưới mặt nước. Loài nhạn lưng đen này sống thành từng cặp và theo đàn khá đông. Cấu trúc cơ thể của nhạn lưng đen rất thích hợp với môi trường biển. Chân chúng mảnh và kha khá dài là đặc tính thuận lợi cho việc đậu trên các đá ngầm, dốc đá cũng như săn mồi dưới mặt nước.
 |
|
Nhạn đầu xám – Anous stolidus (Ảnh: pari.go.jp) |
Cấu trúc bên trong hầu như giống các loài chim khác, bộ não của nhạn biển được xếp gọn dự trữang xương đỉnh để thích hợp với môi trường kiếm sống dưới nước. Xương của chúng xốp và nhẹ hơn các loài gia cầm, điều này giúp nhạn biển có thể cất cánh đơn giản ở mọi địa hình. Khi bay, do sải cánh khá lớn và kết cấu xương nhẹ, loài nhạn lưng đen có thể chao lượn một quãng đường dài mà không cần vỗ cánh.
Tổ nhạn lưng đen thường khá đơn giản. Những hốc, dốc đá kha khá hiểm trở mà các loài khác không đến được là nơi chúng luôn chọn lựa. Trong tổ, đất được đào lõm xuống với đường kính trung bình từ 15 đến 20cm, lòng tổ không lót.
Thời gian để chim nhạn mẹ đẻ con trong phạm vi đầu tháng 5 dương lịch hàng năm. Trong mùa sinh đẻ của loài nhạn biển, mỗi tổ nhạn thường có từ 1 đến 2 trứng, đẻ cách nhau khoảng 2 tuần. Khoảng vài tuần, noãn trứng rất nhanh chóng hình thành phôi chim non. Sau khi chim mẹ đẻ trứng, phôi trứng hình thành rất nhanh và đã có thể nở ra chim con sau một tháng, chim non trưởng thành và ra ràng cũng rất nhanh. Khi những đốm lấm tấm trên quả trứng bắt đầu sậm màu hơn là lúc mà chim non trong nó đã hoàn thiện để dành đời.
Thời điểm mới ra đời này các chú chim nhạn non rất dễ bị làm mồi cho các loài bò sát như rắn, chuột. chính vì thế địa hình dốc đá sát mép biển thực sự là nơi trú ngụ an toàn cho chúng. Dó cũng là căn cứ số nhạn lưng đen sinh đẻ lớn hơn ở mé bờ Tây của đảo Hòn Tre nhỏ.
Lúc còn bé, nhạn lưng đen có một bộ lông xám nhạt, nó cũng chưa chia khoang trắng đen rõ rệt như bộ lông của bố mẹ nó. Bản năng sống trên đá như một thứ gien di truyền của loài nhạn này.
Lúc mới nở được 1 tuần, quy mô của chim non chỉ nằm gọn trong lòng bàn chân người, sải cánh vẫn chưa diễn tiến đủ rộng. Khoang màu lông trắng dưới bụng đã bắt đầu hình thành tuy chưa rõ rệt. Thức ăn của chúng chỉ là những mẩu thức ăn nhỏ mà bố mẹ chúng tách ra từ những con cá, con tôm túm được.
Cứ trong phạm vi cuối tháng 5 là thời điểm lũ nhạn con này hiện diện vào cộng đồng nhạn biển đông đúc nhất. Chỉ sau một mùa kiếm ăn, những con chim non sẽ mạnh mẽ và trưởng thành để có thể nhập đàn. Chúng lại tiếp diễn cuộc sống như những ngư dân thực thụ, luôn luôn nhìn ra biển và tìm nguồn thức đối xử đó.
Cách Hòn tre nhỏ một quãng đường, có một nơi được coi là thiên đường của các loài chim biển. Đó là Hòn trứng. Cái tên này bắt đầu từ hình dáng bên ngoài của hòn đảo nhỏ với địa chất toàn đá này.
Chính vì kết cấu toàn là dốc đá nên việc tiếp cận và đạt tới đỉnh cao của Hòn trứng thật không đơn giản. Lũ chim đậu với tổng số nhiều đã thải ra đây một lượng sản phẩm hoá học bài tiết lớn khiến cho những đá ngầm trở nên trơn tuột và nguy hiểm. Nếu có ai leo gần lên tới đỉnh, những con đậu bên ngoài vội vã lao vọt lên và cảnh báo cho những con khác trên hòn.
Với diện tích gần 1km2, bãi đáp trên đỉnh của Hòn trứng thật lsuy nghĩ cho mọi sinh hoạt của lũ chim biển. Ở đây, tỏ vẻ như ngoài sự tò mò của những người tham quan thì chúng không bị bất cứ sự gây nhiễu của loài nào khác.
Tuy sống thành từng đàn khá đông, nhưng tập tục tổ chức cuộc sống cá nhân vẫn áp chế rõ ràng ở loài nhạn lưng đen. Từng cặp, từng cặp tạo ra những góc riêng. Vào mùa giao phối, những con nhạn cái quyến rũ đề tài của mình bằng bộ cánh óng ả được cắt tỉa cẩn thận. Con đực đậu xuống và giữ một khoảng cách khá xa, nhìn kĩ con cái như thể dò tìm. Một lúc sau, như thể làm giá, con cái bay vọt lên chọc giận. Cả hai con nhạn lưng đen tan vào vũ điệu tập thể như để định ra hơn về nhau. Chỉ sau đó ít lâu, con cái hạ xuống nơi đã chọn lúc trước, và con đực như được lời, không chút xẻn lẻn sà ngay xuống bên cạnh.
Vào thời đầu mút khoái nhất trong năm, những cặp nhạn lưng đen cặp kè nhiều vô kể, hiện tại tỏ vẻ như chúng chỉ quyên tâm đến đối tác cuộc đời của mình. Mỗi cặp lại chọn cho mình một đá ngầm riêng tách biệt với những con còn lại, tính cạnh tranh của chúng hiện tại khá cao. Vẻ e lệ hoà nhã bên con đực của con nhạn biển cái sẽ biến mất ngay khi có những con khác hăm he định chiếm chỗ của nó đã giành từ trước.
Mùa giao phối của lũ nhạn lưng đen không dài, thường chỉ diễn ra khoảng 2 tuần. Sau thời gian đó, những con chim cái hạn chế di chuyển hơn trước, chúng chỉ bay đi vào những thời điểm kiếm mồi trong ngày. Dường như, bản năng làm mẹ buộc chúng trở nên thuỳ mị hơn để bảo vệ mầm sống bắt đầu được hình thành.
(Còn nữa…)
Hoàng Lâm
