Chòm sao sáng nhất thống trị bầu trời ban đêm vào tuần này xuất hiện ở phía nam vào độ 9 giờ tối (giờ chuẩn). Đó bất công chòm sao nào khác mà chính là chòm sao Thợ săn Orion. Nhưng chính xác thì ông ấy là ai?
Tương tự như trường hợp của vị thần Hec-quyn vĩ đại, hình ảnh của Orion thuộc về các nền văn hóa cổ đại, gương điển hình trong những anh hùng dân tộc, chiến sĩ và á thần. Thế nhưng, trái lại với Hec-quyn, người được ghi lại danh với những seri thành quả rực rỡ, Orion lại chỉ là một nhân vật hư cấu mờ hồ trong bóng tối với chúng ta.
Những câu chuyện truyện thần thoại cổ đại về Orion tồn tại rất nhiều nhưng cũng rất lộn xộn khiến chúng ta gần như không thể lựa nhặt ra câu chuyện đáng tin. Ngay cả nguồn gốc của cái tên Orion cũng mơ hồ, mặc dù một số học giả cho rằng nó có mối liên lạc với cái tên Hy Lạp “Arion”, có nghĩa là chiến sĩ. Tuy nhiên, tất cả đều nhất trí rằng Orion là người người đuổi bắt vĩ đại nhất trên thế giới, ông ấy luôn được mô tả qua những vì sao với dù nhảyi cui giương cao thủ công phải.
Bên cánh tay tả là tấm da của một con sư tử lớn mà ông săn được, ông vung nó trước mặt Kim Ngưu Taurus đang nhăm nhe hạ gục ông.
Nơi những vì sao ra đời
Dưới vành đai ba vì sao nổi tiếng của Orion chắc chắn là một trong những đồ vật đẹp bất thường nhất trên bầu trời: Tinh vân Great Orion Nebula. Dường như nó buộc vào vì sao ở giữa của bộ ba mờ nhạt hơn nằm theo đường thằng tạo thành hình chiếc gươm của người người đuổi bắt.
Tinh vân không thể nhìn được bằng mắt thường, tự tay vì sao cũng hơi mờ nhạt. Chúng ta có thể quan sát nó bằng ồng nhòm loại tốt và kính thiên văn nhỏ, nó sẽ gương điển hình là một đám sương mờ màu xanh xám rực rỡ buộc vào vì sao. Với kính thiên văn cỡ lớn hơn, chúng ta sẽ thấy nó dưới dạng một đám mây vĩ đại phát sáng khác thường.
 |
| Chòm sao Orion (Ảnh : io81.com) |
Tinh vân phát ra một loại công luận cực quang nhờ huỳnh quanh từ phóng xạ tia cực tím mạnh của bốn vì sao nóng bị vướng bên trong nó. Edward Emerson Barnard (1857-1923), nhà thiên văn thuộc lòng Đài quan sát Yerkes, đã từng nhận xét rằng đám mây khiến ông nghĩ tới một chim dơi ma quái khổng lồ; ông luôn luôn trải nghiệm cảm giác ngạc nhiên mỗi khi nhìn thấy nó.
Tinh vân Great Orion Nebula là một đám mây dữ dội chứa đầy khí bụi loãng phát sáng, nó nằm cách chúng ta khoảng 1.600 năm công luận, với chiều ngang khoảng 30 năm công luận (lớn gấp đường kính của toàn bộ hệ mặt trời 20.000 lần). Các nhà vật lý học thiên thể hiện nay nghĩ rằng đồ vật này chính là “lò ấp sao” – khối hỗn loạn nguyên thủy mà từ đó quá trình hình thành sao được tiến hành.
Với màu sắc sống động
Một trong những niềm ưa thích khi nhìn sao chính là việc phát hiện và thưởng ngoạn màu sắc phong phú của những vì sao trên bầu trời đêm. Chính những màu sắc này mang lại bằng chứng bằng mắt trực tiếp biện hộ sự biến đổi của nhiệt độ cơ thể ngôi sao.
Đối với chòm sao Orion, Beteguese màu hung đỏ và Rigel màu hơi xanh mang lại tương phản màu sắc tuyệt vời nhưng chúng ta vẫn có thể khám phá ra những màu sắc khác. Hãy nhìn vào Aldebaran có màu sắc hơi vàng cam và Pollux vàng nhạt. Nằm khá tách biệt so với nhòm đông giá là chim ruồi Arcturus lấp lánh, nó thường được coi là vì sao mùa xuân nhưng hiện nay vào giữa đông nó xuất hiện vào độ 10.30 đến 11 giờ tối và nhanh chóng tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời đông bắc.
Ngay cả khi bạn quan sát những màu sắc ngôi sao này, bạn có nhận thấy rằng chúng chỉ có thể nhận ra được nhờ vào những vì sao sáng nhất? Đó là vì nhiệm vụ sinh lý của đôi mắt, đặc thù hơn, cphản đối biến màu sắc trong võng mạc – đơn vị hình nón – không tinh với công luận mờ. Dưới tia sáng mờ ảo đơn vị hình que trên võng mạc sẽ làm nhiệm vụ. Nhưng độ nhạy sáng lớn của đơn vị hình que lại bị bù cho bằng sự loạn màu sắc của chúng. Đó là cơ sở tại sao chúng ta luôn thấy tất cả các vì sao mờ có mầu trắng.
Tuy nhiên nếu chúng ta nhìn sao bằng ống nhòm hay kính thiên văn, độ trắng đã được phóng đại của các vì sao sẽ kích thích đơn vị hình nón giúp mắt ta khám phá ra màu sắc của chúng.
