Với nhiệt độ cơ thể trung bình âm 260 độ F, không khí gần như không tồn tại cộng với tổ chức phức tạp các vết nứt vỡ trong lớp băng che phủ hoàn toàn bề mặt, môi trường trên mặt trăng Europa của Mộc Tinh thực sự kì lạ đến khó hiểu.
Các nhà bác học đã hoàn toàn ngạc nhiên khi nhìn thấy những tia nước và băng bắn lên từ các vết xẻ vỡ trên bề mặt băng giá của Enceladus, mặt trăng của sao Thổ. Đây là một trong 4 đồ vật có các hoạt động địa chất thuộc hệ mặt trời. 3 đồ vật còn lại là hành tinh, mặt trăng Triton của sao Hải Vương, và mặt trăng Io của sao Thổ.
Điều tương tự cũng xảy ra dưới bề mặt của Europa, đặc trưng là một đại dương bên dưới lớp băng sâu gấp 9 lần vực biển sâu nhất hành tinh và lực hút từ hành tinh lớn gấp 318 lần hành tinh.
Trong gần một thập kỷ, Simon Katterhorn đã rất say mê tìm hiểu các đặc trưng đáng kinh ngạc của bề mặt Europa. Được NASA tài trợ, nghiên cứu của ông có thể cung cấp đầu mối cho dấu chấm hỏi cao nhất của loài người – có hữu tồn ngoài hành tinh hay không? Kattenhorn – giáo sư địa chất thuộc đại học Idaho – say mê nghiên kết cấu của tổ chức các nứt vỡ, gián đoạn, và lằn gợn phức tạp nhưng cũng hoàn toàn đẹp mắt trên bề mặt mặt trăng lớn thứ tư của Mộc Tinh. Với khoản tài trợ 358.000 đôla, ông có thể nghiên cứu đặc tính địa chất của Europa trên các bức ảnh có mức độ phân tích tối đa mà NASA có thể cung cấp. Các vết nứt vỡ hoang đường sẽ tiết lộ đang có hoạt động địa chất nào trên mặt trăng này hay không, hành tinh phù hợp nhất để tìm kiếm dấu hiệu hữu tồn.
Kattenhorn, tác giả của một chương trong quyển sách về mặt trăng cho biết: “Để trả lời dấu chấm hỏi ‘Có hữu tồn ngoài hành tinh hay không’, chúng ta phải biết vị trí phù hợp nhất để tìm kiếm. Trong trường hợp của Europa, vị trí phù hợp nhất là nơi các nứt vỡ trên bề mặt băng giá hiện có tác dụng”. Nhưng việc tìm kiếm hoạt động địa chất bất công là một công việc đơn giản. Kattenhorn có thể biết được rất nhiều điều từ các đứt gãy vì chúng tạo ra các mô hình rất đặc trưng cho phép ông xét nhận thấy tuổi của chúng. Mục đích của ông trong kế hoạch này là tìm vết cắt gãy trẻ nhất rồi so sánh với lực thủy triều trên Europa để xem liệu chúng có khớp hay không.
Mặc dù có trạnh cãi về độ dày lớp băng bên ngoài của Europa, một số cho rằng lớp băng dày 20 dặm trong khi số khác khẳng định chỉ vài dặm, nhưng có một điều được nhiều người đồng ý là lớp băng đó bao phủ đại dương sâu hơn 60 dặm. Điều này có nghĩa là mặc dù Europa đo được bằng mặt trăng của chúng ta, nhưng nó chứa mọng nước hơn hành tinh.
 |
|
Các nhà bác học đã hoàn toàn ngạc nhiên khi nhìn thấy những tia nước và băng bắn lên từ các vết xẻ vỡ trên bề mặt băng giá của Enceladus, mặt trăng của sao Thổ. Đây là một trong 4 đồ vật có các hoạt động địa chất thuộc hệ mặt trời. 3 đồ vật còn lại là hành tinh, mặt trăng Triton của sao Hải Vương, và mặt trăng Io của sao Thổ. (Ảnh: NASA/JPL/Học viện khoa học không gian) |
Trong quỹ đạo di chuyển của mình, Europa tiến đến gần rồi ra xa sao Môc làm thay đổi lực hấp dẫn lên nó. Kết quả là mặt trăng này liện tục bị kẹp chặt rồi thả ra như một tháp bài chứa đầy nước, tạo ra các nứt vỡ và đứt gãy. Điều này đưa ra dấu chấm hỏi về khả năng của các dòng nước phun, giống như những gì được phát hiện trên mặt trăng Enceladus của sao Thổ.
Các bức ảnh vừa qua từ tàu vũ trụ Cassini khi bay qua Enceladus cho thấy hình ảnh các tia nước-đá bắn vọt vào không gian. Phát hiện này dấy lên sự chấn động trong cộng đồng cơ quan, bao gồm Kattenhorn, nhà tài trợ thứ hai của NASA, cho phép ông áp dụng những gì ông tìm hiểu trên Europa để nghiên cứu Enceladus.
Phát hiện này đồng thời tạo thành nguồn sinh lực mới để nghiên cứu và lộ ra Europa, nhằm tìm hiểu liệu những quá trình tương tự có thể xảy ra hay không.
Kattenhorn nói về nghiên cứu mặt trăng của mình: “Nghiên cứu này đáp ứng nguyện vọng của đích tay tôi với vai trò một nhà địa chất cũng như một nhà thám hiểm, một nhà liều lĩnh, để nhận thấy những điều chưa ai từng thấy và lộ ra những điều chưa ai từng lộ ra. Không gian trong hệ mặt trời chính là nơi lsuy nghĩ để thực hiện điều này, vì có nhiều điều chúng ta mới chỉ nhận thấy lần đầu tiên”.
Vài thập kỷ trở lại đây, không ai nghĩ rằng một dạng sống hay thành sự thật trên mặt trăng băng giá như Europa. Nhưng những lộ ra vừa qua về vi khuẩn có khả năng điều chỉnh đáng kinh ngạc đối với môi trường khắc nghiệt nhất trên hành tinh đã đi tới những suy đoán tích cực về tính có tínhm được của điều này.
Susan Childers, trưởng nhóm nghiên cứu vi cơ thể sống học địa chất tại đại học Idaho, nhà nghiên cứu về hữu tồn trong môi trường khắc nghiệt, cho biết: “Rất có khả năng môi trường trên Europa tương tự như hệ thống thủy nhiệt trên đại dương của chúng ta. Các cơ thể sống cổ đại tiến triển mạnh trên kim loại ôxi hóa có tính tâm điểm của môi trường được tạo thành do sức nóng và kim loại rỉ từ nứt vỡ ở thềm đại dương”.
Tìm kiếm hữu tồn ngoài ;dương thế từ lâu đã là kim chỉ nam cho việc lên kế hoạch hoạt động của NASA. Hiện tại, NASA đang trong quá trình chọn nhiệm vụ dẫn đầu của mình; các chương trình lâu dài và tham vọng nhất thường cung cấp nhiều dữ liệu nhất. Những lựa chọn của NASA bao gồm phóng một vệ tinh để thám hiểm mặt trăng Titan của sao Thổ, Europa hoặc toàn bộ hệ thống Mộc Tinh, điều này có nghĩa rằng 2/3 cơ hội nhiệm vụ chính tiếp theo của NASA sẽ bao gồm Europa. Điều này khiến nghiên cứu tiểu tiết về vị trí tìm kiếm – hoặc thậm chí vị trí hạ cánh của tàu dò bằng que thăm – trở nên hoàn toàn quan trọng.
Tuy nhiên tất cả khi việc thám hiểm Europa không thể thực hiện, Kattenhorn vẫn rất háo hức nghiên cứu mặt trăng hoang đường này.
Kattenhorn cho biết: “Chúng tôi không ngồi yên một chỗ và nhắm mắt lại. Chúng tôi tự hỏi điều gì xảy ra, tại sao nó xảy ra. Giống như Galileo nhìn qua kính thiên văn của mình nhiều thế kỷ trước rồi thốt lên ‘Chúa ơi! Điều gì ẩn chứa ngoài kia?’ Đó cũng chính là tâm hồn lộ ra của chúng tôi và tôi thực sự đang rất nóng lòng bắt đầu nghiên cứu”.
