Khi đồng xu nghi lễ thêm vào luân chuyển trở lại ở Việt Nam vào cuối 2003, các nhà sản xuất đã bắt đầu đưa những chiếc máy bán hàng tự động áp dụng loại tiền này ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, do nhiều căn cứ khác nhau (không có thói quen xài đồng xu, giá cả mua vật phẩm cao vì máy đắt…) mà những lợi thế của loại hình bán hàng tiên tiến này gần như không phát huy được ở Việt Nam. Trong thời gian vừa mới thì một số công ty như VSYS và Paygate (VTC) đã hợp tác với nhau đưa ra những cách giải quyết mua hàng tự động với giá rẻ hơn đồng thời tiện lợi hơn rất nhiêu so với cách giải quyết áp dụng đồng xu truyền thống do nó không còn dùng tiền mặt nữa.
Trước khi đi sâu vào tìm hiểu cách giải quyết thuần Việt này, chúng ta hãy cùng điểm qua một chút những ưu và nhược điểm của các cách giải quyết bán hàng tự động ở Việt Nam trong thời điểm hiện tại.
Thực trạng Việt Nam
Nếu bạn từng đi ngoại quốc, đặc biệt là các nước có chi phí tầng lớp lao động cao như Châu Âu hay Mỹ, Nhật thì sẽ thấy họ dụng các máy bán hàng tự động rất nhiều, đó là vì tiền để trả cho một tầng lớp lao động còn cao hơn so với tiền đặt máy. Hơn nữa, khi dùng người thì họ phải thuê một diện tích kios kiên quyết, lại đội thêm một phần chi phí diện tích mặt bằng rất lớn so với cách giải quyết không người ít tốn diện tích của máy bán hàng.
Quay trở lại với Việt Nam, do chi phí tầng lớp lao động của chúng ta rất rẻ mà lợi thế chi phí của máy bán hàng đã bị giảm non bán. Hơn thế nữa, chúng ta còn phát sinh thêm một khoản rất lớn do nhiều nhất các máy bán hàng đều phải nhập khẩu, chịu nhiều loại thuế và phí khác nhau. Với một chiếc máy bán hàng của Đài Loan hoặc Nhật thì chi phí đầu tư cho mỗi máy khoảng 6000-8000$.
Kết hợp hai yếu tố trên cùng rất nhiều nhược điểm khác như phí quản lý cao (phải có có người đi thu gom tiền mặt mỗi ngày), không thuận tiện trong việc kê khai hàng hóa (nhiều nhất các máy không nối mạng mà hoạt động độc lập, có khe để người quản lý kiểm tra hàng còn bao nhiêu để thêm vào), trạng thái kém an ninh ở một số khu vực (có thể bị đập máy cướp tiền) mà máy bán hàng tự động khó tính cất cánh ở nước ta. Hơn thế nữa, khi dùng máy bán hàng tự động kiểu truyền thống này thì tiền bán hàng nằm chết trong máy cho đến khi có người đến thu gom, làm giảm khả năng xoay vòng vốn của công ti.
Giải pháp máy bán hàng của VSYS và Paygate
Qua những gì đã nói phía trên, có thể thấy việc áp dụng máy bán hàng tự động ở Việt Nam gặp rất nhiều sự chặn trở, nếu không muốn nói là cực kì khó ứng dụng trong thực tế. Để xử lí vấn đề đó thì VSYS và Paygate đã đưa ra cách giải quyết bán hàng tự động chưa sử dụng đến tiền mặt với những cách tiếp cận rất mới.
Vậy cách giải quyết ở đây là gì? VSYS đưa ra những chiếc máy hoàn toàn sản xuất ở Việt Nam cũng như cách giải quyết phần mềm tự nhiên triển, hệ thống máy chủ kết nối liên tục với máy bán hàng còn VTC là hệ thống thanh toán không tiền mặt thông qua tài khoản Paygate. Với việc tự sản xuất thì chi phí cho một chiếc máy sẽ bẳng khoảng non bán hoặc thấp hơn nữa so với nhập khẩu. Hơn thế nữa, chi phí mà VSYS đưa ra còn bao gồm cả phí kết nối với máy chủ và phần mềm theo dõi. Ngay khi máy bán một món hàng nào đó thì chủ của máy cũng sẽ biết do máy bán hàng liên tục kết nối với máy chủ qua mạng di động.
Như vậy, một phần bài toán về chi phí đã được giải quyết, với giá trị rẻ hơn đáng kể thì người bán sẽ có thể giảm được giá thành sản phẩm hoá học, hấp dẫn nhiều người mua hơn so với giá trị quá cao của các máy hiện tại. Hơn thế nữa, với việc chưa sử dụng đến tiền mặt thì giá trị còn lại thể tính đến chữ số lẻ 10-20 đồng thay vì phải dùng số chẵn theo kiểu 5-10 nghìn hiện tại.
Không dùng tiền mặt
Một máy bán hàng dù rẻ, dù tốt thế nào đi nữa nhưng nếu không mang lại sự sẵn có cho khách hàng thì cũng chẳng ai dùng. Hầu hết các máy bán hàng ở nước ta đang dùng đồng xu (gần như không còn thấy xuất hiện nhiều) hoặc tiền mặt (báo chấp nhận 20 nghìn và 10 nghìn nhưng nhiều nhất chỉ hoạt động với tờ 10 nghìn do thích hợp với kích cỡ tiền ngoại quốc) nên không có tác dụng thực tế. Để vượt qua nhược điểm đó thì VSYS đã dùng cổng thanh toán Paygate. Mỗi tài khoản Paygate là một số điện thoại cá nhân (VTC công bố có hơn 1 triệu tài khoản), do đó họ nghĩ ra một cách cực kì hay là gọi điện thoại đến máy bán hàng để thanh toán, tiền sẽ tự trừ trong tài khoản mà người tiêu thụ cạnng đòi hỏi phải đăng nhập hay xác thực gì cả.
Với những ai dùng điện thoại thông minh, họ có thể giảm bớt thời gian bằng cách dùng QR code, tiết kiệm thời gian bấm số. Điện thoại mắc tiền hơn có NFC thì ta cũng chỉ việc chạm nó vào máy là đã có thể trả tiền! Nếu dùng điện thoại thường, bạn có thể dùng các thẻ trả trước của Paygate hỗ trợ RFID, cũng chạm vào máy để trừ tiền.
Đối với những ai không có sẵn tài khoản Paygate hay hết tiền trong tài khoản thì sao? Ngoài việc nạp tiền thông qua hệ thống ngân hàng, bạn có thể dùng những máy nạp tiền có sẵn của VTC, chỉ cần nhá số điện thoại vào máy nạp, đưa tiền vào là xong. Tương tự, chúng ta cũng dùng phương pháp nhá máy và đưa tiền để tạo tài khoản (mật lệnh sẽ được nhắn vào điện thoại), cực kì nhanh và bất công khai báo bất cứ thông tin gì.
Máy nạp tiền kiêm tạo tài khoản này giải quyết được cực kì nhiều vấn đề. Lấy ví dụ có thể dùng để đóng học phí cho các em học sinh, nhanh, tiện mà bất công trả thêm tiền cho hàng chục thủ quỹ, kế toán hay nhân viên ngân hàng như cách rất nhiều trường đại học Việt Nam đang dùng. Dự kiến sắp tới đại học GTVT sẽ là trường đầu tiên áp dụng cách thu học phí kiểu này.
Qua cách thanh toán này, chúng ta lại giải quyết được bài toán số 2 về phí quản lý, an ninh của tiền và tăng cường luân chuyển vốn của công ti (bán được hàng là chủ máy sẽ nhận được tiền vào tài khoản ngay)….
Có một ưu điểm ở máy bán hàng loại này là bạn có thể bán bất cứ những gì mình thích, gồm cả máy pha cafe như trong video hay những thứ nhạy cảm như bao cao su.
