Một số loài cây du nhập có thể sinh trưởng tốt hơn ở quê hương mới so với nơi mà chúng khởi nguồn. Điều này có tính do biến đổi gen hoặc do các loài động vật ăn cỏ như sâu bọ chưa học được cách đáp ứng môi trường với kẻ mới đến.
Đây là kết luận của các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm nghiên cứu môi trường Helmholtz (UFZ) sau khi hoàn thành nghiên cứu của họ đối với hoa cây tử cây đinh hương (Buddleja davidii) và hoa cẩm quỳ (Mahonia aquifolium). Do vậy, các loài cây du nhập có ưu ưu thế so với các cây bản xứ khác. Từ đó, chúng trở thành mối đe dọa đối với cân bằng sinh thái. Bài báo về nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí khoa học Diversity and Distributions.
Hoa cây tử cây đinh hương thường có xanh lá cây, trắng hoặc tím hồng. Chi Buddleia (chi Bọ Chó) được chèn vào lãnh thổ châu Âu khoảng 100 năm trước khởi nguồn từ Trung Quốc. Kể từ đó chúng được trồng trong các vườn nhà. Loại cây bụi làm cảnh này nhanh chóng trở nên phổ biến nhưng không chỉ bó hẹp trong phạm vi một vườn nhà. Chúng lan tràn trong đống đổ nát của các thành phố bị đánh bom tại Đức biện pháp hậu chiến. Cùng thời điểm, chúng mọc hoang thành cụm lớn phía tây và tây nam nước Đức. Chỉ duy nhất tại miền đông, sương giá đông giá đã hạn chế sự sinh đẻ của chúng.
Mặc dù hoa cây tử cây đinh hương rất đẹp, thêm nữa lại là nguồn cung cấp thức ăn cho loài bướm nhưng vẻ đẹp của nó cũng ẩn chứa mặt xấu bên trong. Chúng sinh hạt dễ thực hiện rồi nhanh chóng tiến lên thành một quần thể dầy đặc. Do đó có thể thay chỗ các loài cây địa phương và trở thành mối đe dọa đối với mức độ an toàn của khu vực đường ray khi chúng lan nhanh tràn ở đó. Thụy Sĩ, Tây Ban Nha và Pháp đang nỗ lực để chống lại loài Buddleia, trong khi ở Mỹ chúng sinh trưởng với nhịp độ khủng khiếp. Còn tại New Zealand, loài Buddleia đang gây ra hậu quả kinh tế đáng kể do chúng lấn át thực vật bản địa.
 |
|
Hoa cây tử cây đinh hương được chèn vào châu Âu từ Trung Quốc phạm vi 100 năm trước; từ đó nó được trồng trong các vườn nhà cho đến nay. (Ảnh: Sarah Brunel, EPPO) |
Nhằm tăng cường kiến thức về cơ chế hoá học sinh đẻ của thực vật du nhập, các nhà nghiên cứu UFZ tiến hành so sánh 10 quần thể Buddleia tại Đức với 10 quần thể tại quê hương ban đầu của chúng – tỉnh Vân Nam nằm ở tây nam Trung Quốc. Mặc dù điều kiện khí hậu ở Trung Quốc thậm chí còn tốt hơn cho sự đi lên nhưng chúng lại sinh đẻ mạnh hơn ở nước Đức, sinh đẻ nhiều hạt hơn với phẩm chất hạt cao hơn.
Susan Ebeling thuộc UFZ cho biết: “Ở quê hương Trung Quốc của chúng, loài cây này bị sâu bọ ăn mất khoảng 15% lá cây so với tỉ lệ 0,5% ở Đức. Kẻ xâm nhập này không hữu danh trong thực đơn của sâu bọ tại nơi ở mới. Trên lãnh thổ Trung Âu không hề có họ hàng hàng nào của Buddleia sinh sống do đó mà sâu bọ cần một thời kì lâu hơn để đáp ứng môi trường”. Hai loài sâu bọ Á Châu từng được dùng để kiểm soát cây bụi tại New Zealand nhưng vẫn chưa được thực hiện ở châu Âu.
Điều này lại hoàn toàn khác với một loài cây được nghiên cứu kĩ lưỡng hơn – cẩm quì Mahonia aquifolium khởi nguồn từ miền tây Hoa Kì. Tại bang Oregon, loại cây bụi có thân xanh quanh năm cùng với những bông hoa vàng nổi bật này là loài hoa biểu trưng của bang chính vì thế nó còn lại cái tên “chùm nho Oregon”. Tại châu Âu, hoa cẩm quỳ cũng có một họ hàng giống như: cây hoàng liên gai châu Âu (Berberis vulgaris). Côn trùng bản xứ đã có tới hàng triệu năm đáp ứng môi trường với cây hoàng liên gai nên từ đó có thể dễ thực hiện chuyển chuyển sang cẩm quì. Trong khi đó, cẩm quì lại không thể tiến lên bất kể một cơ chế hoá học bảo vệ nào đối với người tấn công.
Tuy nhiên chúng sinh trưởng hoàn hảo ở Trung Âu khiến Swiss Commission – ủy ban chuyên trách bảo tồn thực vật địa phương tại Thụy Sĩ – ép buộc yêu cầu người dân không được trồng cẩm quỳ. “Nếu ai đó đã trót trồng cây này trong vườn, họ phải đảm bảo hoàn toàn không cho phối giống thêm; vừa phải loại bỏ những cây đã trồng vừa phải liên tục nhổ cả cây con”.
Mặc dù tồn tại trong môi trường có kẻ thù, hoa cẩm quỳ vẫn có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, phủ kín cả thềm rừng do đó làm nảy sinh vấn đề. Tiến sĩ Harald Auge thuộc UFZ biện giải: “Căn nguyên hiển nhiên chính do quá trình trồng loại cây này. Qua sàng lọc và lai giống chúng đã biến đổi về mặt di truyền khiến chúng tiến lên sức mạnh hơn ở châu Âu so với quê hương Hoa Kì”. Ông và giúp đỡ thuộc Halle đã sưu tập hạt giống cẩm quì tại Hoa Kì, Canada, Đức và Cộng hòa Séc rồi trồng chúng trong môi trường nhà kính được kiểm soát gắt gao.
 |
|
Cây cẩm quỳ Mahonia aquifolium khởi nguồn từ miền tây Hoa Kì. (Ảnh: ĐH Utah) |
Cây cảnh và cây trồng chiếm đại đa số trong nhóm cây du nhập đã trở thành một khúc mắc lớn. Chúng được các chuyên gia coi là những kẻ xâm nhập về mặt sinh học. Quá trình xâm lấn sinh học của loài người cũng là một trong những căn cứ khiến hệ động thực vật trên toàn cầu giảm đi nhanh chóng.
Theo nghiên cứu do Tổ chức môi trường liên minh thực hiện, chi phí kinh tế cho 20 loài cây du nhập được tìm hiểu phạm vi 67 triệu Euro trong năm 2002 tại Đức. Hiện nay vẫn chưa sưu tập được thêm chữ số nào khác. Trong tương lai gần, UFZ sẽ tìm hiểu về chi phí điều trị sức khỏe cho căn bệnh sự dị ứng cỏ phấn hương với sự tài trợ của Bộ nghiên cứu liên minh.
Ấn phẩm tra cứu:
Ebeling, S. K., Hensen, I., Auge, H. (2008):
Cây bụi du nhập Buddleja davidii tiến lên mạnh hơn trên quê hương mới
Diversity Distrib. 14 (2), 225-233
http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1472-4642.2007.00422.x
Ross, C. A., Auge, H. (2008):
Cẩm quỳ du nhập lấn át họ hàng bản xứ
Plant Ecology (trực tuyến): DOI 10.1007/s11258-008-9408-z
http://www.springerlink.com/content/j7q5304562j54674/
Ross, C. A., Faust, D., Auge, H. (2008):
Cẩm quỳ du nhập tại các môi trường sống khác nhau: đáp ứng môi trường bộ phận hay kiểu di truyền đa tài?
Biological Invasions (trực tuyến) DOI 10.1007/s10530-008-9261-y
http://www.springerlink.com/content/y7002j2414271347/
