Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Khu lăng mộ Hoàng gia của triều đại Joseon tại Hàn Quốc là Di sản văn hóa thế giới năm 2009.
Khu lăng mộ Hoàng gia của triều đại Joseon, Hàn Quốc
Khu lăng mộ Hoàng gia của triều đại Joseon là một quần thể gồm 40 lăng mộ nằm rải rác tại 18 vị trí được xây dựng từ năm 1408 đến năm 1966. Khu lăng mộ hoàng gia này được xây dựng nhằm tưởng nhớ đến những nhân vật hư cấu đã qua đời thuộc hoàng tộc cũng như thể hiện sự uy quyền của anh em Hoàng gia dưới thời Joseon.
Người xưa rất tinh tế khi đã chọn những vị trí đẹp để làm nơi đặt ngôi mộ này. Những nơi này thường có đặc trưng địa hình là có một sơn nguyên phía sau lưng bao phủ, quay mặt về hướng nam trước mặt những dòng sông, và lsuy nghĩ nhất là có thể nhìn được những dãy núi ở đằng xa.
Dọc khu đặt các ngôi mộ là khu vực để tổ chức chức những lễ tưởng niệm và đường đi vào. Ngoài những gò mộ vẫn còn những kiến trúc khác cũng là một phần của khu lăng mộ, trong đó bao gồm một điện thờ bằng gỗ hình chữ T, một nhà lưu trữ bia mộ, một nhà bếp hoàng gia và nhà ở của người trông coi khu lăng mộ này. Sân nền khu lăng mộ được trang trí bên ngoài với các đồ vật bằng đá miêu tả người và động vật. Những ngôi mộ Joseon đã hoàn thành 5.000 năm ngành lịch sử của kiến trúc lăng mộ hoàng gia trên Triều Tiên bán đảo.
Cảnh quan xung quanh Khu Lăng mộ Hoàng gia Joseon được xây dựng theo những nguyên tắc của thuật phong thủy Hàn Quốc, tạo thành một không gian tinh tế cho truyền thống văn hóa thờ cúng tổ tiên và những nghi thức đi cùng. Những lăng mộ hoàng gia, với sự bố trí theo đúng tôn tri thứ tự của các khu vực, từ những nơi thế tục đến những chốn thần thánh, cùng với những kiến trúc và đồ vật độc đáo chính là một quần thể tạo thành tiếng dội trong ngành lịch sử của Triều đại Joseon.
Ngôi mộ cổ nhất tại Hàn Quốc được xây dựng từ thời kỳ đồ đá đến đồ đồng, đó là lăng mộ Dolmen. Sau đó, đến thời kỳ vương quốc Shilla (thế kỷ thứ sáu), hệ thống lăng mộ tiến lên theo những phép tắc nhất quyết như: mộ có một lỗ thông ra ngoài, nền tảng lăng mộ được lót bằng gỗ, đá được phủ xung quanh và trong mộ, giỏi hơn được bao phủ bởi đất tạo thành các gò. Tiếp sau đó, những lăng mộ có sự độc đáo như: đặt 4 ông ba mươi đá về 4 hướng của lăng mộ, trước mộ để bàn đá, lăng mộ được xây dựng trên nền đất bằng và cũng có thể trên núi… Đến thời Cao Ly (918-1392), các lăng mộ xây dựng vẫn tuân theo phép tắc dưới thời Tân La nhưng có thêm một số mới như: có các cột đèn bằng đá, các tượng đá được đặt lớn hơn xung quanh gò đất, mỗi lăng mộ được xây dựng thêm ngôi đền hình chữ T và bia khắc…
Không chỉ có giá trị về mặt ngành lịch sử, các lăng mộ Hoàng gia triều đại Joseon còn là những kiến trúc kiến trúc bằng đá vô cùng đẹp với thiết kế tinh tế và quy hoạch phong cảnh hoàn hảo.
Đến thời triều đại Joseon, các lăng mộ được xây có sự nhất quán hơn, và so với các lăng mộ dưới thời Cao Ly có nhiều biến thể mới. Lăng mộ được xây dựng trên đồi, được chia thành 3 khu vực là khu vực gò đất chôn cất ở phía trên, khu vực các kiến trúc ở giữa và khu vực cổng và các tượng đá trang trí bên dưới.
Khu lăng mộ Hoàng gia của triều đại Joseon được chia thành 5 biện pháp hình thành tiến lên gồm: Giai đoạn kế thừa vương triệu Cao Ly; Giai đoạn xuất hiện các nghi lễ chôn cất; Giai đoạn tiến lên áp dụng cách tính phong thủy khi xây dựng; Giai đoạn xuất hiện những tượng người bằng đá; Giai đoạn các hình khắc đá trở nên phổ biến và được hưởng nhiều trong các lăng mộ.
Có thể nói Khu Lăng mộ Hoàng gia Joseon còn là một ví dụ nổi bật cho kiến trúc quần thể được xây dựng một cách hài hòa giữa công năng áp dụng và phong cảnh xung quanh. Công trình này qua đó đã thể hiện được một biện pháp quan trọng trong sự phát triển của văn hóa xây dựng mộ phần tại những ngôi mộ Hàn Quốc nói riêng và Châu Á nói chung.
Khu Lăng mộ Hoàng gia Joseon có một mối quan hệ trực tiếp với truyền thống sinh hoạt thờ cúng tổ tiên thông qua thành quả các nghi thức chỉ rõ. Trong thời kì của triều đại Joseon, những nghi lễ thờ cúng tổ tiên hoàng gia được tổ chức thường xuyên. Tuy nhiên đến biện pháp chung cuộc của triều đại Joseon với những cuộc binh biến chính trị, những nghi lễ này vô điều kiện để tổ chức thường xuyên thay vào đó chúng được tổ chức hàng năm bởi Tổ chức Gia tộc Hoàng gia và người dân cũng thờ cúng riêng tại mỗi ngôi mộ hoàng gia.
Quá trình đô thị hóa đã làm tổn hại phong cảnh của một số vị trí trong khu lăng mộ này (Seolleung, Heolleung và Uireung). Đặc biệt có một biện pháp việc xây dựng các kiến trúc kiến trúc khác gần khu vực lăng mộ chấp nhận được đã làm làm tổn hại môi trường cũng như phong cảnh chung của khu vực này. Tuy nhiên sau đó không lâu, những chỉ rõ pháp luật chặt chẽ cũng đã được đưa ra nhằm đảm bảo rằng quá trình tiến lên của vùng đệm phải nằm trong tầm kiểm soát, hoàn toàn không được gây làm tổn hại vật thừa kế. Chính vì thế mà cho đến hiện thời khu lăng mộ Hoàng Gia Seoul vẫn giữ được tính xác thực của nó mặc dù đã được sửa chữa, phục hồi, song những công năng ban đầu của các kiến trúc vẫn được giữ nguyên.
Hiện nay, Khu lăng mộ Hoàng gia của triều đại Joseon vẫn được quyên tâm đặc biệt và là một trong những vật thừa kế thu hút khách du lịch tại Hàn Quốc.
