Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Nhà cối xay bột gỗ làm giấy Verla của Phần Lan là Di sản văn hóa thế giới năm 1996.
Verla là một làng thuộc thị xã Jaala, phía đông nam Phần Lan, cách Helsinki khoảng 160 km. Tại đây có một nhà cối xay gỗ để làm giấy. Nhà máy này được xây dựng từ thế kỷ thứ 19 và đến nay vẫn được giữ gìn trong trạng thái nguyên vẹn.
Hiện nay, nhà cối xay bột gỗ làm giấy Verla đã ngừng hoạt động, chính quyền Phần Lan đã ra quyết định sửa soạn nơi này thành bảo tàng để phục vụ khách du lịch. Hầu hết các máy móc, dụng cụ sản xuất trước kia đều được sửa chữa để trở thành hiện vật của bảo tàng.
Theo dữ liệu ngành lịch sử thì nhà cối xay bột gỗ làm giấy được thành lập năm 1872. Người thành lập nhà máy này là doanh nhân Hugo Neuman. Lý do doanh nhân Hugo Neuman cho xây dựng và thành lập một nhà máy gỗ ở đây là bởi khu vực này thiếu gỗ nghiêm trọng. Đa số gỗ được khai thác tại khu vực và các vùng kề cạnh đều buôn bán cho Nga. Nhà máy được xây dựng lên hoàn toàn bằng gỗ khai thác được tại địa phương. Kiến trúc tuy đơn giản nhưng rất ấn tượng bởi vẻ đẹp sự giản dị từ gỗ hình thành. Kể từ khi được thành lập, nhà máy hoạt động ưu tú tuy nhiên không may là đến năm 1876, một trận hỏa hoạn đã thiêu cháy đa số nhà máy. Hugo Neuman không đáp ứng tiền trả để xây dựng lại nơi này vì vậy nhà máy ngừng hoạt động và bị bỏ hoang.
Đến năm 1882, hai doanh nhân người Áo là Gottlieb Kreidl và Louis Haenel thành lập một nhà cối xay bột gỗ và làm giấy mới, lớn hơn tại làng Verla. Một trong các cổ đông quan trọng nhất của nhà máy là Lãnh sự Đan Mạch – ông Wilhemlm Dippell. Ngài lãnh sự cũng là một doanh nhân vô cùng phong phú, thành đạt quê ở vùng Viborg.
Năm 1892, nhà máy lại bị cháy một lần nữa. Sau vụ cháy này người ta cho xây lại nhà máy nhưng không áp dụng nguyên liệu gỗ nữa mà thay thế cho bằng gạch đỏ. Kiến trúc sư Eduard Dippel – em trai của Wilhelm Dippell là người chịu trách nhiệm thiết kế công trình kiến trúc này. Mặc dù là một nhà máy sản xuất nhưng kiến trúc của Nhà cối xay bột gỗ làm giấy Verla được thiết kế như một nhà thờ. Kiến trúc sư Eduard Dippel đã thiết kế nhà mày toàn một mầu đỏ với một ngọn tháp cao vút.
Năm 1906, sau khi ngày lãnh sự Wilhelm Dippell qua đời. Nhà cối xay bột gỗ làm giấy Verla trờ thành một công ty phần đóng góp hữu danh là A.B. Verla Träsliperi och Pappfabrik. Việc sản xuất của nhà máy vẫn hoạt động thường xuyên và đều đặn không ảnh hưởng gì từ việc đổi tên.
Năm 1922, cổ đông chính của nhà máy này là hãng UPM-Kymmene Corporation. Trong suốt quá trình chuyển giao các nhà máy vẫn hoạt động sản xuất và đạt sản lượng cây trồng như khi mới được thành lập. Nhưng bắt đầu từ năm 1922, hoạt động sản xuất của nhà máy có phần đi xuống do sự diễn tiến của các nhà máy tiên tiến khác. Các cổ đông của nhà máy đã ra quyết định thành lập một nhà máy thủy điện để nâng cao lên hoạt động sản xuất của nhà máy những mãi hơn 20 năm sau đó, năm 1954, nhà máy thủy điện mới được khánh thành.
Mười năm kể từ khi nhà máy thủy điện khánh thành, tháng 6 năm 1964, các nhà cối xay bột gỗ làm giấy nghi lễ dừng hoạt động. Các người thực hiện thành công cho nghỉ hưu sớm, đa số họ rời khỏi nhà máy và di cư đi nơi khác sinh sống. Ngày 18.6.1964 trước khi nghi lễ ngừng hoạt động, dây chuyền cũng như các hoạt động mỗi ngày tại nhà máy đã được trở lại để sản xuất phim dữ liệu về quá trình sản xuất giấy tại Verla. Mặc dù các hoạt động sản xuất của nhà máy giấy đã ngừng hẳn nhưng đến nay nhà máy thủy điện vẫn tiếp tục cung cấp điện cho khu vực.
Nhà cối xay gỗ làm giấy Verla được Unesco công nhận theo tiêu chí (iv): Nhà máy là ví dụ nổi bật về một quá trình sản xuất nông nghiệp quy mô vừa tại Châu Âu trong thế kỷ 19. Cùng với hoạt động sản xuất, quanh khu vực còn diễn tiến nhà ở cho người làm, điều này cho thấy sự gắn kết giữa nhân loại với làm việc sản xuất.
