-
Thời điểm xây dựng: 1950-1954
-
Địa điểm: Ronchamp, Vosges, Pháp
 |
| Mái bằng bên tông xám xịt, xì xì là mối đe dọa nhiều bề mặt tường mầu trắng như để tán dương sự cùng với bậc thầy giữa công luận và kết cấu của Le Corbusier. |
Đối với những ai đã từng tham quan nhà nguyện Notre Dame du Haut của Le Corbusier ở Ronchamp, không có sự kết hợp nào giữa nội dung nhận thức và hình ảnh có thể sánh với cảm xúc mãnh liệt trong tâm hồn, như thể có ma lực toát lên từ công trình kiến trúc. Nhà nguyện mặc dù khiêm tốn nhất nhưng phi thường này tổng hợp nhiều ảnh hưởng hiện diện trong kiến trúc sau Đại chiến thế giới thứ II của Le Corbusier, cho thấy tính chất nhạy cảm đối với vị trí xây dựng ít biểu hiện rõ hơn phần đông công trình kiến trúc do ông thi công ở đô thị tham quan thuận tiện.Nhà nguyện cũng quan trọng không kém như một minh chứng đáng kể cho nỗ lực của Cha dòng Đa minh Alain Couturier nhằm xui khiến giáo sỹ đồng môn vực dậy nghệ thuật Giáo hội thông qua việc đặt mua cho những kiến trúc sư và nghệ sỹ hiện đại tài năng nhất.
Cha Couturier đã đặt mua Henri Matisse khâu trang trí nhà nguyện của dòng Đa minh ở Saint Paul de Vence, nhưng ông coi trọng tài năng của Le Corbusier và đề nghị với Giáo phận Belfort nên giao nhiệm vụ cho kiến trúc sư này để thay chỗ nhà nguyện Notre Dame du Haut đã bị phá hủy trong Đại chiến thế giới thứ II. Mặc dù tự xưng là một người vô thần, nhưng Le Corbusier rất nhạy cảm với không gian được hình thành trong nhiều công trình kiến trúc tôn giáo ông đã tham quan, nên chấp nhận đơn đặt mua. Sau này cha Couturier còn nhờ Le Corbusier thiết kế tu viện La Tourette lớn hơn nhiều lần Lyon.
Môi trường
Tọa lạc trên một đỉnh đồi nổi bật, cách ngôi làng Jura nguyên quán của Le Corbusier không xa, đầu tiên những người thờ Thần Mặt trời đến đây thờ cúng, kế đến là người Đế chế La Mã, và sau chót từ thời Trung cổ là nhà thờ của người hành hương lập nên để thờ Đức mẹ Maria đồng trinh. Le Corbusier xác định vị trí xây dựng ngay lập tức và từ từ chấp nhận hình thù chung mà trợ lý André Maisonnier chắt lọc và vẽ tiểu tiết.
Một toán thợ vài người dưới sự chỉ huy của Maisonnier xây dựng nhà nguyện phần đông bằng thủ công với sự hướng dẫn cá nhân thường xuyên của Le Corbusier. Tính chất tự nhiên khi xây dựng cho thấy thân tình với việc sáng tạo một công trình kiến trúc điêu khắc hơn là một công trình kiến trúc kiến trúc quyết định trước.
Phác họa ban đầu của Le Corbusier cho thấy hình dáng sau chót của nhà nguyện.
Nếu nhìn từ xa, công trình kiến trúc tỏ vẻ như vươn cao từ đỉnh đồi. Khi từ ngôi làng phía dưới tiến đến gần, hình điệu điêu khắc của nhà nguyện từ từ lộ ra với sự đáng kinh ngạc, không có lúc nào khách tham quan đánh mất cảm xúc lộ ra và ngạc nhiên. Lý do biện minh cảm giác cả kịch tính lẫn hài hòa chắc chắn rất phức tạp, nhưng có lẽ phát sinh từ sự tận tụy của kiến trúc sư trong thiết kế từng tiểu tiết sau chót.
Sự hài hòa gắn với thực tế tỉ lệ tổng thể, hoa văn trên sàn, độ lớn cửa sổ và không gian – mọi chiều – khởi hành từ hệ thống đo đạc theo tỉ lệ Modulor dựa trên phép nhân độ lớn nhân loại và ứng dụng Mặt cắt vàng do chính Le Corbusier tiến lên. Cảm giác phát hiện được duy trì qua sự phát triển tinh tế các hình thù lõm, lồi, kết cấu thô và nhẵn.
Kết cấu
Cộng hoà Iranờng cong có 2 ý định: hình thành các khoảng không gian bên ngoài và bên trong thể hiện một công trình kiến trúc điều khắc đáng kể, trong khi vẫn tạo cho toàn bộ nhà nguyện tính giữ nguyên về kết cấu, cho phép mái nhà và 3 tháp nhà nguyện phần đông tự chịu tải cho chính mình. Mỗi vách trong số 3 vách kết cấu hình thành bằng các panel bê tông và lớp chèn trong khối xây (bằng đá lấy từ nhà nguyện trước) sau đó phủ lên bằng lưới kim loại và phun bê tông. Mỗi vách đều có một kết cấu khác nhau, tăng thêm sự rọi sáng vào nhà nguyện suốt cả ngày.
Biểu đồ bóc vỏ của nhà nguyện. Xây dựng ngay vị trí của nhà nguyện trước đây.
Mái bê tông đồ sộ, người ta thường nghĩ đã lấy nguồn cảm hứng từ hình dáng của chiếc móng ngựa, mà kiến trúc sư thán phục, thể hiện trong thực tế là lớp vỏ bê tông trọng lượng nhẹ, sự liên tưởng đến cánh máy bay ở thiết diện. Phép loại suy sau chót tỏ vẻ thích hợp khi mái nhà thực ra là “chiếc thuyền” đang trôi về mặt tiền cước phía Đông và Nam. Những gối tựa rất nhỏ, từ bên ngoài không nhìn thấy do giấu trong bóng tối, từ bên trong cũng không nhìn rõ do dải công luận rực rỡ ở chỗ mái và tường giao nhau, tạo ấn tượng mái nhà đồ sộ đang đe dọa đến các tường độc lập. Le Corbusier cũng áp dụng tiểu tiết này ở La Tourette.
 |
| Các khoảng trống trên vách công luận và tất cả đồ bằng gỗ nội thất tuân thủ hệ thống độ lớn Modulor của kiến trúc sư. Kính màu cũng do Le Corbusier lắp đặt. |
Mặt tiền cước phía Đông gồm một bàn thờ trồi lên, bục giảng kinh và chỗ ca đoàn giấu vào mái nhà nhô ra để phục vụ đám đông tín đồ hành hương, phân cấp diện tích tạo cho vạt cỏ phía Đông có cấu hình đài vòng. Tượng Đức mẹ Maria đồng trinh của nhà nguyện trước đặt trong hốc tường có thể nhìn thấy từ cả bên trong lẫn bên ngoài.
Quay mặt về hướng Nam là tường công luận đặc biệt – một vách tường xây đá đồ sộ dày từ 1,5-4,5m; cong trong sơ đồ và nhỏ dần trong thiết diện. Đặt trong tường đá có trát vữa là những khoảng trống do Modulor quyết định, phần kính màu do Le Corbusier lắp, cửa ra vào lớn phía Nam để rước lễ bằng sắt làm láng chịu nhiệt cũng do Le Corbusier thiết kế.
Số liệu thực tế:
Sự hài hòa công luận
Khách tham quan ít lâu sau phát hiện công trình kiến trúc cũng là một đồng hồ mặt trời khổng lồ với sự tập hợp phong phú các kết cấu, góc cạnh, hình thù và hốc tường ghi lại chính xác sự vượt qua của thời gian. Sự nối tiếp tia nắng mặt trời qua các góc cạnh thô thiển ở “mũi thuyền” phía Đông Nam sang vách công luận phía Nam tỏ vẻ như kéo dài vô tận. Từ lúc tinh mơ đến khi tối trời, công trình kiến trúc vẫn luôn thu hút sự chú ý của khách tham quan, liên tục thay biến hình dáng và đặc tính.
Ánh mặt trời rọi sáng hình dáng phong phú của nhà nguyện để ghi lại sự vượt qua của thời gian
Sự cùng với hài hòa giữa công luận và bóng tối thật kỳ thú tiếp tục diễn ra trong nội thất, nơi một không khí dang thay đổi do tháp công luận tạo ra với nhiều hướng khác nhau xác định tuổi thích hợp trong ngày nên áp dụng nhà nguyện nào trong số 3 nhà nguyện. Mái bê tông xù xì, chắn sáng, đá mượt mà lót nền, gỗ đẽo thô thiển làm băng ghế, cửa sổ lắp kính màu và cửa ra vào làm láng chịu nhiệt, tất cả đều kết hợp để tạo ra một bảng màu Palette phong phú giữa vật liệu và kết cấu.
Tác dụng cùng với của mái treo, vách áng sáng và âm hưởng học đậm đà do các bề mặt cong tạo ra, đã khiến cho nhà nguyện trở thành một quang cảnh rất hiện đại, thân mật, tráng lệ, khẳng định khả năng trực giác của Le Corbusier và cha Couturier.
