Nhân nuôi thành công ‘khắc tinh’ của sâu tơ

Sâu tơ là loài gây hại nghiêm trọng nhất trên cây rau họ thập tự ở tất cả các nước. Các nhà nghiên cứu VN đã thử nghiệm nhập nội và diễn tiến đàn ong D.semiclausum để diệt sâu tơ ở xứ rau Đà Lạt.

Bởi Việt Nam thiếu vắng những thiên địch quan trọng nên sâu tơ – loài sâu ngoại lai càng lây lan nhanh, tàn phá các vùng trồng rau, đặc biệt là rau họ thập tự (khoảng 6.000 ha) ở Đà Lạt- tỉnh Lâm Đồng.

Được sự tài trợ của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO), Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) đã nhập nội một số thiên địch, trong đó có 500 kén ong D. semiclausum Hellén từ sơn nguyên Cameron – Malaysia về Đà Lạt để nhân nuôi.

Vì là lần đầu tiên thử nghiệm tại Việt Nam nên Chi cục BVTV tỉnh Lâm Đồng phải dày công nghiên cứu trong nhiều năm. Từ 500 kén ong ban đầu các nhà bác học đã nhân nuôi, diễn tiến thành hàng vạn đàn ong rồi phóng thích ra các vùng rau của Đà Lạt để diệt sâu.

Ong D. semiclausum có mầu đen (khi trưởng thành), dài từ 5 – 5,5 mm; kén khối trụ, dài từ 4,5 – 5 mm, tròn ở 2 đầu và hữu sắc xám nâu. Đây bất công là ong ruồi bình thường mà tương tự như con nhộng tằm sống ký sinh trên sâu non của sâu tơ rồi hủy hoại nó.

Ong D. semiclausum

“Do có nguồn gốc ôn hoà nên ong D. semiclausum rất thích hợp với vùng sinh thái có thân nhiệt từ 20 – 250C như Đà Lạt và hiện đã tạo lập được quần thể ở các vùng rau trọng tâm như Cam Ly, Nam Hồ, Bạch Đằng, Thái Phiên… Khả năng ký sinh của ong D. semiclausum tại các vườn rau rất lớn: Sau khi giao phối, ong cái trưởng thành sẽ đẻ tráp vào sâu non; con ấu trùng ong lớn lên trong cơ thể sâu tơ và áp dụng dưỡng chất bên trong sâu tơ làm thức ăn. Một ong cái có thể ký sinh, tiêu diệt từ 33 – 63 sâu tơ, một số con diệt tới 117 sâu”– Chi cục phó Chi cục BVTV tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Văn Sơn cho biết.

Tuy nhiên, các nhà bác học cảnh báo muốn quần thể ong D. semiclausum diễn tiến giữ nguyên, vững vàng nhằm kìm hãm mật độ sâu tơ cần phải có giảm phun thuốc trừ sâu bởi không dưới 65% nhộng ong bị chết khi gắn với các loại thuốc hóa học…

Kết quả điều tra trên nhóm ruộng áp dụng các phương pháp phòng trừ sinh học (hầu như không phun thuốc hóa học) cho thấy tỉ lệ ký sinh của ong D. semiclausum đạt trung bình 37,8%, nơi nhiều nhất là 52,5% và không ruộng nào là không phát hiện ong ký sinh.

Thế nhưng trên nhóm ruộng của nông dân, do vẫn còn áp dụng nhiều thuốc hóa học (có hộ áp dụng dạng lai nhiều loại và phun cả chục lần/vụ để trừ sâu tơ) nên tỉ lệ ký sinh của ong D. semiclausum chỉ đạt trung bình 9,1%, nhiều nhất là 22,23% và có đến 3 ruộng không phát hiện thấy ong ký sinh.

Việc phòng trừ sâu tơ bằng ong D. semiclausum có nhiều ưu thế: Nâng cao tính chất rau thương phẩm (không có dư lượng thuốc trừ sâu), an toàn cho người áp dụng, không gây ra ô nhiễm môi trường trong khi chi phí đầu tư lại giảm từ 5 – 10 triệu đồng/ha/vụ so với việc phun thuốc hóa học, do đó Chi cục BVTV đã cảnh báo áp dụng rộng rãi cho cả những huyện bên cạnh thành phố Đà Lạt.

Cục BVTV cũng đang lập hồ sơ để báo cáo trước Hội đồng khoa học của Bộ NN&PTNT đề nghị công nhận tiến bộ khoa học – kỹ thuật cho công trình kiến trúc nghiên cứu nhân thả ong ký sinh tại Đà Lạt.