Hóa học là một bộ môn khá khô khan, nhưng quay quanh việc tìm ra các nguyên tố trong bảng tuần hoàn lại có nhiều câu chuyện kì lạ.
Các nguyên tố hóa học được tìm ra như thế nào?
Phát hiện nhiều nguyên tố trong một mỏ quặng
Ytecbi, ytri, tebi, eribi, gadoleni, honmi, luteti, scandi, tantan, tuli là tất cả nguyên tố hóa học được phát hiện từ một quặng đá thạch anh ở Ytterby, Thụy Điển. Mỏ quặng này hình thành do hoạt động của băng hà trong kỷ băng hà cuối cùng và lúc đầu được mở ra để khai thác felspat, một khoáng chất đóng vai trò chính trong việc tạo ra gốm sứ.
Bari được mệnh danh là đá phù thủy
Bari là một nguyên tố hóa học phổ biến có được để tạo ra chất tẩy trắng giấy, làm sáng tranh và một loại thuốc nhuộm màu để chặn các tia X và khiến các vấn đề thuộc hệ thống tiêu hóa trở nên dễ thấy hơn trên máy quét. Ở thời Trung Cổ, bari được nhiều người biết đến vì một lí do khác. Những hòn đá trơn nhẵn, tập trung nhiều ở Bologna, Italy, rất quen thuộc với các phù thủy và giả kim thuật bởi đặc tính phát trong sáng bóng tối sau khi gắn vào một nguồn trong sáng thời gian ngắn.
Sự trùng hợp trong việc tìm ra heli
Vào năm Pierre Jules Cesar Janssen quan sát hiện tượng nhật thực ở Cộng hoà Ấn Độ và tìm ra một loại miền sáng màu vàng chưa ai phát hiện ở trước. Pierre đã dựng một chiếc kiếng quang phổ mặt trời để quan sát quá trình bức xạ của Mặt Trời trong ngày. Joseph Norman Lockyer, một nhà thiên văn học người Anh ở cách nửa vòng Trái Đất cũng cùng lúc tiến hành công việc tương tự. Cả hai ghi lại phát hiện của mình và gửi đến Viện khoa học Pháp cùng ngày. Sau khi phát hiện được biết tới, họ đồng thời trở trưởng thành tìm kiếm ra nguyên tố heli.
Nguyên tố gây tranh cãi lớn về tên gọi
Nhiều nguyên tố hóa học hữu danh gọi và vật tượng trưng không khít nhau, chủ yếu vì vật tượng trưng lấy từ phiên âm trong tiếng Latinh. Trường hợp ngoại lệ duy nhất là tungsten, có vật tượng trưng là “W.” Nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt là do nguyên tố này gắn vào hai tên gọi trong một thời gian dài. Các nước nói tiếng Anh gán cho “tungsten” trong khi các nước khác gọi “vonfam” bởi lí do tungsten lần đầu được tách ra từ quặng khoáng volfamit và tên gọi cũ này còn duy trì đến năm 2005. Tuy nhiên, vật tượng trưng của tungsten trên bảng tuần hoàn hóa học vẫn là “W.”
Đèn neon tồn tại trước khi phát hiện nguyên tố neon
Neon là khí hiếm và một trong 6 nguyên tố có tính trơ, không màu, không mùi và gần như không phản xạ. Năm 1898, hai nhà hóa học Morris Travers và William Ramsay thực nghiệm về sự bốc hơi của khí hóa lỏng và phát hiện ra neon đồng hành các khí hiếm agon và krypton. Tuy nhiên, bóng điện neon đã ra đời từ những năm 1850 khi Johann Heinrich Wilhelm Geissler dùng ống vùng chân không, bơm vùng chân không và phương pháp lắp các cực điện bên trong ống kính để tạo ra bóng điện.
Nhôm quý hơn vàng
Trước năm 1880, các nhà bác học mới chỉ tìm ra phương pháp để tách những mẩu nhôm cực nhỏ, do đó nhôm có giá rất cao. Napoleon III, tổng thống đầu tiên của nền chính quyền cộng hòa Pháp, chỉ cho bày biện đồ dùng bàn ăn bằng nhôm khi tiếp đãi những vị khách cao quý nhất. Những khách mời bình thường sẽ được mời dùng dao nĩa bằng vàng hoặc bạc. Vua Đan Mạch đội vương miện làm bằng nhôm và các quý bà ở Paris (Pháp) thường đeo trang sức cũng như sử dụng ống nhòm bằng nhôm để thể hiện sự sung túc.
Những tai nạn chết cái trước khi tìm ra flo
Trong nỗ lực tìm ra flo, các nhà bác học đã gặp nhiều tai nạn chết người. Nhà hóa học Humphry Davy bị những tổn thương vĩnh viễn ở mắt và ngón tay. Hai nhà hóa học người Ireland là Thomas và George Knox từng cố gắng tách flo khỏi mẫu vật, một người mệnh bạc tử vong trong khi người kia nằm liệt giường nhiều năm. Flo cũng là động cơ gây ra sự chết cho hai nhà bác học khác đến từ Bỉ và Pháp. Chỉ khi Ferdinand Frederic Henri Moissann nghĩ ra cách giáng cấp nhiệt độ mẫu vật xuống –23 độ C, ông mới thành công khi tách được flo ở dạng chất lỏng dễ bốc hơi. Bản thân Moissan cũng bắt buộc dừng nghiên cứu 4 lần vì bị nhiễm độc flo.
