Cơ thể người là một mảnh đất mầu mỡ cho các loài “quái vật” bất ngờ ký sinh. Chúng ăn, ở, sinh sản nảy nở và sau đó trở lại làm hại chúng ta.
Kinh dị những loài ký sinh trùng trên cơ thể người
1. Ấu trùng ruồi botfly – làm ổ dưới da
Botfly thuộc họ Oestroidea, sống chủ yếu ở Mexico, trung và nam Mỹ. Vòng đời của nó bắt đầu khi một con botfly cái bắt cóc và đẻ trứng lên mình của một động vật chân khớp chuyên hút máu, ví dụ như muỗi hay bọ ve. Con vật trung gian truyền bệnh này sau đó sẽ được thả ra để bước tiếp kiếm đối xử các loài động vật khác, thường là các loài gia súc và thế giới.
Trứng của botfly sẽ nhờ đó mà lây sang vật chủ. Chúng phản ứng với sự biến nhiệt khi truyền từ vật trung gian sang vật chủ và nở thành ấu trùng bọ. Ấu trùng này sẽ đào xới để làm ổ và hút máu dưới da của vật chủ qua vết đốt của vật trung gian hoặc là qua lỗ chân lông. Chỗ chúng làm ổ sẽ sưng tấy, tiết ra mủ và dịch gây khổ đau.
Ấu trùng làm ổ trong vật chủ khoảng 12 tuần cho tới lúc tiến triển đủ lớn. Sau đó chúng bò ra ngoài, lao xuống đất và tiến triển thành nhộng ở trong đất. Ở đó chúng làm kén cho tới khi tiến triển thành botfly trưởng thành và lại bắt đầu vòng đời mới.
Điều trị: cách bình thường là lấy ấu trùng bọ ký sinh ra khỏi vật chủ bằng giải phẫu hoặc đơn giản là nặn chỗ vết thương để đẩy ấu trùng bọ ra.
Cách phòng tránh: thoa thuốc chống muỗi, mặc quần áo bảo vệ, ngủ trong màn để tránh bị muỗi hoặc bọ ve đốt.
2. Sán lá Schistosoma mansoni – làm ổ trong não
Schistosoma mansoni là một loài sán lá hút máu của những động vật có vú. Chúng sống ở những hồ nước ngọt ở châu Phi, Á Châu, và Nam Mỹ. Vòng đời của chúng bắt đầu khi một con giun trưởng thành đẻ trứng trên các mạch máu quanh thành ruột của vật chủ. Trứng theo phân đi xa nhà. Khi gắn với nước, chúng nở thành những ấu trùng bọ cực nhỏ. Ấu trùng này sẽ bám vào mình những con ốc và chui qua phần thân mềm của ốc. Ở đó chúng tiến triển thành ấu trùng bọ giun, lớn lên và dần trồi ra khỏi mình con ốc để tìm cơ thể sống chủ khác với nguồn cung cấp máu.
Khi gia súc hoặc thế giới gắn với vùng nước này, axít béo trên da sẽ hấp dẫn ấu trùng bọ, khiến chúng bơi đến và bám vào mình vật chủ. Chúng tìm đến vết thương hở hoặc lỗ chân lông, phóng thích một chất hóa học có khả năng phân hủy da để tạo một lỗ nhỏ xíu dành cho chúng bơi vào cơ thể vật chủ. Khi đã ở trong vật chủ, chúng hút máu và tiến triển thành giun trưởng thành. Chúng thường sống trong các mạch máu gần gan.
Chúng giao phối trong các mạch máu và đẻ trứng gần thành ruột. Trứng này sẽ bám theo phân của vật chủ và bắt đầu vòng đời mới.
Sán lá Schistosomiasis là một bệnh phổ biến ở các vùng vùng nhiệt đới đặc biệt là châu Phi. Ước tính hàng năm có khoảng 200 triệu có một không hai trên toàn cầu nhiễm phải loại sán này. Nó khả dĩ trong cơ thể vật chủ hàng chục năm mà không bị phát hiện, âm thầm phá hủy nội tạng của vật chủ như gan, ruột, phổi, lá lách. Nó có thể nguy hiểm chết người nếu giun đi lạc lên não.
Ở trẻ em, bệnh có thể gây thiếu máu, suy dinh dưỡng, gây ảnh hưởng đến khả năng học tập. Một số trường hợp nghiêm trọng, giun di chuyển lên não, đẻ trứng và làm ổ ở não hoặc tủy sống, mang lại tai nạn, liệt, hoặc thậm chí tử vong.
Điều trị: uống thuốc sổ giun có chứa Praziquantel làm tê liệt giun là cách phổ biến nhất.
Phòng ngừa: tránh gắn với nguồn nước bị ô nhiễm, đặc biệt là nước thải.
3. Rệp – hút máu
Vòng đời của rệp bắt đầu bằng thực thi giao phối hung bạo của con đực khi nó dùng bộ phận sinh dục của mình đâm vào lưng con cái và thụ tinh cho những cái trứng. Vết thương ở con cái sẽ liền trong vòng 24 tiếng, sau đó nó sẽ bắt đầu đẻ trứng; mỗi ngày nó đẻ khoảng 12 trứng, và trong một vòng đời nó có thể đẻ 500 trứng. Trong vòng 10 ngày, những cái trứng sẽ nở thành nhộng, và những con nhộng này lập tức bị hấp dẫn bởi nguồn có máu nóng của động vật như gia súc hoặc thế giới.
CO2 trong hơi thở và thân nhiệt thế giới là những yếu tố hấp dẫn rệp. Chúng dùng vòi của mình để hút máu những vật chủ chủ quan (trong lúc ngủ) (rệp thường sinh hoạt về đêm). Sau khi hút no, rệp trốn ẩn để tiêu hóa dự trữảng 7 ngày, sau đó chúng lại xuất hiện để kiếm ăn. Chúng lột xác khoảng 4 lần trước khi trưởng thành, giao phối và bắt đầu vòng đời mới.
Khi bị cắn thường xuất hiện biểu hiện ngứa, vết cắn bị sưng đỏ. Chúng cũng gây trằn trọc, khó chịu vào buổi tối.
Điều trị: các thuốc chứa antihistamine hoặc corticosteroids thường được chỉ định để giảm các biểu hiện do rệp cắn. Các loại thuốc mỡ vệ sinh và kháng sinh cũng được dùng để tránh nhiễm trùng. Sau khi phát hiện bị rệp cắn, phải giặt toàn quần áo, đệm, giường để nhổ tận gốc.
Phòng tránh: vệ sinh quần áo, đệm, giường, ghế thường xuyên.
4. Ký sinh trùng Amip – ăn não
Naegleria fowleri là một loài ký sinh được định vị chủ yếu ở nước ngọt và trong đất. Vòng đời của chúng bắt đầu ở dạng túi bao bám ở đáy các hồ nước ngọt. Chúng xâm nhập vào cơ thể người qua đường mũi khi gắn với nước nhiễm phải ấu trùng bọ giun, nhất là lúc vật chủ bơi ở vùng nước ngọt như sông, hồ hoặc hồ bơi chưa tẩy trùng. Từ mũi, chúng bơi lên não và tủy sống, ở đây chúng bắt đầu phá hủy mô não. Khi bị hệ miễn dịch tấn công, hoặc khi môi trường không thuận lợi, chúng có khả năng tự làm ra một chiếc áo giáp để tự vệ. Khi nguy hiểm đã qua, chúng lột xác, bắt đầu tự phân chia và một vòng đời mới bắt đầu. Chúng là loài ký sinh ưa nhiệt, vì thế bệnh lây nhiễm lan nhanh vào mùa hè.
Ký sinh trùng amip (Naegleria fowleri) thường gây viêm não nghiêm trọng dẫn đến tử vong do mô não bị phá hủy. Triệu chứng thường xuất hiện sau 2 tuần nhiễm trùng, biểu hiện ở nhức đầu, sốt, buồn nôn, cổ bị cứng. Nặng hơn, người bệnh cảm giác choáng váng, mất thăng bằng. Cũng có thể bị sự đột quị, ảo giác. Quá trình bị ốm rất nhanh, có thể gây chết người trong 3-7 ngày.
Điều trị: không có sẵn thuốc đặc trị.
Phòng tránh: tránh gắn với nước bị ô nhiễm. Dùng kẹp mũi khi đi bơi để hạn chế sự lây lan lan.
5. Giun chỉ Wuchereria – gây bệnh chân voi
Giun chỉ Wuchereria bancrofti là loài ký sinh phổ biến ở Đông Nam Á. Vòng đời của nó bắt đầu từ khi một con muỗi nhiễm ấu trùng bọ giun hút máu cơ thể sống chủ, hàng trăm ấu trùng bọ sẽ đông đúc di chuyển vào mạch máu. Chúng sẽ di chuyển đến mạch bạch huyết, ở đó chúng tiến triển thành giun trưởng thành dài từ 7-10cm. Giun trưởng thành sinh ra vô số ấu trùng bọ, chúng rời mạch bạch huyết di chuyển đến các cơ quan khác của cơ thể. Vào ban ngày, ấu trùng bọ nằm trong phổi, đến đêm, khi thân nhiệt vật chủ làm giảm, chúng bò ra ngoài da để nhờ muỗi mang đi phổ biến, bắt đầu vòng đời mới.
Những trường hợp nhiễm nghiêm trọng, giun chỉ gây ra bệnh phù chân voi – hiện tượng sưng phù ở chân với kích cỡ khủng khiếp. Giun chỉ có thể ký sinh hàng chục năm trong cơ thể trước khi bị phát hiện thông qua các biểu hiện về hít thở (do ấu trùng bọ tập trung trong phổi) thường bị nhầm với hen suyễn. Qua nhiềm năm, xác chết của giun tích tụ ở mạch bạch huyết gây hiện tượng sưng phù ở chân, làm mủ, chảy nước dịch ở chân lông.
Điều trị: thuốc diệt ký sinh anti-parasitic kết hợp với tắm rửa và chăm sóc da toàn diện. Tập thể dục, matxa có tínhm dịu các sự đau nhức.
Phòng tránh: xoa thuốc chống sâu bọ và mắc màn khi đi ngủ.
6. Giun lươn Strongyloidiasis stercoralis
Strongyloides là giun ký quê quán ở người gây ra các bệnh về đường ruột. Ở biện pháp ấu trùng bọ chúng có hình dạnh như sợi chỉ, tồn tại độc lập trong đất mà không cần vật chủ. Vòng đời của nó bắt đầu khi ấu trùng bọ gắn với vật chủ khi vật chủ gắn với đất có nhiễm phân, ấu trùng bọ khi đó sẽ xâm nhập qua da, di chuyển đến các động mạch ở phổi, từ đó chúng tiếp tục di chuyển đến cơ quan hít thở của vật chủ đợi cho đến khi được nuốt vào ruột.
Ở hệ tiêu hóa, chúng làm tổ và đối xử một cách thoải mái ở tiểu tràng cho đến khi trưởng thành và tiếp tục sinh đẻ. Mỗi con cái trưởng thành có thể sống đến 5 năm. Chúng đẻ đẻ ấu trùng bọ vào phân của vật chủ, ấu trùng bọ theo phân ra ngoài và tiếp tục vòng đời vô tận của chúng. Đôi khi ấu trùng bọ không rời cơ thể qua đường phân mà chúng tự lột xác để tiến triển thành một dạng ấu trùng bọ sống ký nội sinh ruột, những ấu trùng bọ này sau đó sẽ đâm qua thành ruột và di chuyển khắp cơ thể đến gan và phổi.
Vật chủ nhiễm giun lươn thường có biểu hiện các bệnh về đường ruột như bụng trương phồng, đau bụng, tiêu chảy, chúng cũng có thể gây phát ban, thường là ở chân, và đôi khi là lan khắp cơ thể. Nếu trạng thái nhiễm nặng khắp cơ thể có thể gây ho, thở làm ồn ào và một số biểu hiện giống như viêm nhiễm màng não.
Điều trị: khi phát hiện nhiễm phải giun lươn, cần điều trị ngay. Thuốc để trị loại giun này thường là ivermectin hoặc albendazole. Nếu có nghi ngờ nhiễm phải giun, hãy đến khám ngay để kịp thời điều trị, tránh biến chứng nguy hiểm.
Phòng tránh: giun thường có mặt nhiều ở các vùng vùng nhiệt đới và cận vùng nhiệt đới, ở những vùng này cần tránh để da tiếp xúc trực tiếp với đất có nhiễm phân. Xây dựng hệ thống xử lý sản phẩm hoá học bài tiết.
7. Ký sinh trùng Toxoplasma gondii – gây viêm nhiễm não toxoplasma
Ấu trùng đuôi mèo trong mắt
Bệnh toxoplasma gây ra bởi sinh vật ký sinh vi sinh vật đơn bào toxoplasma gondii. Mèo là vật chủ duy nhất trong biện pháp giao phối của loài này, vì thế mèo thường là nguồn lây lan. Vòng đời của loài ký sinh này bắt đầu khi chúng sinh mang lại một số lượng nhiều bào tử ở tiểu tràng của mèo. Số bào tử này ra ngoài qua đường bài tiết của mèo. Sau đó sản phẩm hoá học bài tiết lại được các động vật gậm nhấm như chuột ăn phải. Một điều bất thường là khi nhiễm phải loại ký sinh, các con vật gặm nhắm (chuột) thường có những thay đổi về mặt thần kinh. Thực chất là loài ký sinh này đã thôn tính phần não bộ điều khiển cảm giác sợ hãi của loài chuột đối với mèo, vì thế những con chuột nhiễm phải trùng thường mất kiểm soát và bị mèo bắt ăn thịt và vòng đời của loài ký sinh này theo đó lại bắt đầu.
Con người có thể vô tình nhiễm phải loài ký sinh này qua đường ăn uống hoặc các đường lây lan khác. Phân mèo nhiễm bệnh có thể lây bệnh nhiễm các đồ dùng trong nhà, ô nhiễm đất và thậm chí nguồn nước uống. Sản phụ nhiễm phải ký sinh trùng toxoplasma sẽ truyền sang cho bào thai.
Khi nhiễm vào cơ thể người, ký sinh trùng toxoplasma tạo thành những u nang ở mô, thường là cơ xương, ở não và mắt. Mặc dù nhiều người nhiễm phải loại ký sinh này nhưng lại không biểu hiện biểu hiện gì vì hệ miễn dịch của họ kiểm soát được loại ký sinh này. Khi cơ thể bị ốm, hệ miễn dịch yếu đi, hiện tại sẽ có một số biểu hiện giống bệnh cảm cúm. Chúng kéo dài khoảng vài tuần rồi biến mất. Tuy nhiên, ký sinh trùng vẫn ngủ trong cơ thể và sẽ hoạt động trở lại khi hệ miễn dịch bị yếu gây ra một số bệnh mắt cấp tính như viêm võng mạc màng mạch và có thể dẫn đến mất thị năng.
Một số nghiên cứu khác đang được tiến hành để kiểm tra xem liệu ký sinh trùng – với khả năng gây ra thay đổi hành vi ở động vật nhiễm phải – quan hệ đến tâm thần chia rẽệt hay không.
Trong trường hợp sản phụ nhiễm phải ký sinh trùng có thể gây sẩy thai, chết non, hoặc trẻ mắc bệnh toxoplasma bẩm sinh với biểu hiện đầu to dị thường.
Điều trị: người khỏe mạnh có sức đề kháng với loại ký sinh này mà không cần điều trị. Những trường hợp nhiễm phải nặng, có thể điều trị bằng kết hợp thuốc chức pyrimethamine, sulfadiazine và folinic axit. Phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, những người bệnh tật mắt và những cá nhân có hệ miễn dịch yếu cần một số điều trị hỗ trợ khác.
Phòng tránh: ăn chín, uống sôi. Thịt để đông đá vài ngày cũng làm giảm nguy cơ lây lan, bóc vỏ và rửa rau quả cẩn thận, khi làm vườn nên đeo găng tay. Nên cho mèo ăn đồ ăn cứng chín. Phụ nữ mang thai không nên gắn với mèo.
