Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Thành phố Potosi của Bolivia là Di sản văn hóa thế giới xếp trong danh sách những của thừa kế có nguy cơ bị đe dọa.
Thực tế của thừa kế này mới được cho vào danh sách những của thừa kế có nguy cơ bị đe dọa trong phiên họp lần thứ 38 của Ủy Ban Di sản thế giới được tổ chức tháng 6 vừa qua. Trước đó, của thừa kế này xếp trong danh sách của thừa kế văn hóa thế giới.
Thành phố Potosi của Bolivia được thành lập năm 1545. Ngay từ khi mới mở, Potosi đã sớm trở thành thành phố phong phú bởi nguồn tài nguyên khoáng sản đồ sộ tại đây. Nằm trên những sơn nguyên cao, mà ở đó quạng bạc và quạng thiếc có khối trọng lượng lớn, thành phố Potosi vì thế được gọi là “hầu bao“. Núi đá cao nhất tại khu vực này là núi Cerro Rico, đây cũng là sơn nguyên có tổng số quặng được khai thác cao nhất kể từ khi thành lập Potosi tới nay. Theo tính toán thì có đến 45.000 tần bạc nguyên chất đã được khai thác tại núi Cerro Rico ở Potosi trong thời kì từ năm 1556 tới năm 1783. Hơn 9.000 tấn trong số đó được chuyển tới Tây Ban Nha. Do lợi nhuận cao, việc khai thác quặng bạc ngày càng được mở rộng, ngụ ý đó là trạng thái sụt giảm độ cao của núi và những tác động tới khu vực xung quanh.
Mặc dù vậy, việc khai thác quặng tại đây vẫn được tiến hành và không hề có thời gian gián đoạn hay dấu hiệu giảm bớt. Tới năm 1800, các mỏ bạc cạn kiệt, người ta chuyển sang khai thác thiếc và tiếp tục khai phá liên tục tại các núi đá trong thành phố.
Hình ảnh khu vực khai thác mỏ và khu vực dân cư xung quanh khu khai thác tại thành phố Potosi của Bolivia.
Vào thế kỷ thứ 16, thành phố Potosi với các khu khai thác quặng được coi là khu ngành công nghiệp cao nhất trên thế giới. Sự phong phú của thành phố cũng được thể hiện qua nhiều công trình kiến trúc kiến trúc có giá trị mà một số công trình kiến trúc đó cho đến nay vẫn còn tồn tại.
Năm 1987, cụm các công trình kiến trúc trong thành phố Potosi gồm: Di tích ngành công nghiệp trên núi Cerro Rico, Nhà thờ San Lorenzo, Một số dinh thự của giới quý tộc, Các đơn nguyên ở của người làm việc mỏ…đã được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Ngoài danh hiệu mà Unesco công nhận, Potosi còn nghe được đến là một trong tám thành phố nhiều nhất thế giới. Potosi có độ cao trung bình trên 4.000 so với mặt nước biển bởi nó được hình thành trên các dãy núi.
Đối với các Di sản thế giới được Unesco công nhận đều cần cam kết thực hiện theo Công ước Di sản năm 1972, theo đó các dân tộc sở hữu của thừa kế có trách nhiệm bảo tồn và phát huy các giá trị của thừa kế. Mặc dù vậy, kể từ khi được biết tới, trạng thái khai thác quặng tại Potosi không giảm. Điều này đã làm tác động tới môi trường cảnh vật chung của toàn khu vực, đồng thời là mối đe dọa với những di tích còn lại hiện nay. Điều nghiêm trọng nhất là nguy cơ sụp đổ của núi Cerro Rico đang bị đầy lên quá giới hạn cho phép.
Unesco đã có những cảnh báo với chính quyền Bolivia cũng như chính quyền thành phố Potosi song thực trạng này vẫn không thay đổi hay biểu hiện thuyên giảm. Chính vì thế, trong ngày họp thứ 3 tại phiên họp lần thứ 38 của Ủy Ban của thừa kế thế giới, Unesco đã quyết định xếp Thành phố Potosi vào Danh sách những của thừa kế có nguy cơ bị đe dọa. Việc này là động thái nhằm kêu gọi sự giúp đỡ từ cộng đồng ở ngoài trong công việc bảo tồn của thừa kế đồng thời là lới nhắc nhở đối với dân tộc sở hữu của thừa kế. Thông thường theo chỉ rõ của Unesco, các của thừa kế khi bị cho vào danh sách nguy hiểm thì dân tộc sở hữu của thừa kế đó phải cam kết thực hiện các phương pháp bảo vệ của thừa kế trước những mối đe dọa. Sau 05 năm, Unesco sẽ tiến hành đánh giá kết quả các hoạt động của quốc giá đó, nếu như không đủ tiêu chuẩn nhiều khả năng Di sản sẽ bị thu hồi danh hiệu.
Khu vực tâm điểm thành phố với những công trình kiến trúc cổ được xây dựng từ thế kỷ 16,17 còn lại cho đến nay.
Thành phố Potosi của Bolivia được Unesco công nhận là của thừa kế văn hóa thế giới theo tiêu chí (ii),(iv)(vi). Mặc dù đã được cho vào danh sách của thừa kế có nguy cơ bị đe dọa nhưng dấu hiệu khai thác mỏ tại của thừa kế này vẫn chưa hề giảm bớt. Trong tháng 8 vừa qua, trong quá trình khai thác mỏ, người làm việc đã tình cờ phát hiện xương người. Khi tiếp tục đào sâu thêm một ngôi một tập thể với gần 500 bộ xương đã được tìm được. Điều này ngay lập tức đã nhận được sự qubảo đảm của dư luận, đặc biệt là các nhà khảo cổ học trên thế giới. Có nhiều giả thiết đã được đặt ra như: khả năng về một bước chuyển môn lịch sử gì đó xảy ra nơi đây mà giờ không có sẵn lời trả lời, cũng có thể đây là hài cốt của những người làm việc khai thác mỏ từ ngày xưa bị chôn vùi vì sập hầm lò. Tuy đến nay vẫn không có sẵn câu trả lời chính xác về ngôi mộ tập thể này nhưng điều này càng tăng thêm sự kéo cuốn, bí ẩn cũng như tầm quan trọng của của thừa kế đặc biệt này tại Bolivia.
