Một chiếc máy bay thương mại có giá bao nhiêu? Nghe là đã thấy mắc tiền rồi! Chẳng hạn như một chiếc Boeing 737 có giá khoảng hơn 100 triệu đô (hơn 230 tỉ đồng), còn 777 thì lên tới hơn 300 triệu lận.
Dĩ nhiên, để tang tạo hoàn thiện một chiếc máy bay cần rất nhiều công đoạn tỉ mỉ, trong đó không thể thiếu chuyện phủ lên nó một lớp sơn. Và bạn biết không, giá để sơn một chiếc máy bay thực sự không dưới 100.000 USD đâu (hơn 2,3 tỉ đồng).
Sơn máy bay – công việc phức tạp hơn bạn nghĩ
Bất kỳ ai từng lao động trong một nhà máy chế tạo máy bay sẽ hiểu rằng, mọi chiếc máy bay khi ra khỏi dây chuyền lắp ráp đều được sơn màu giống nhau: màu lục cho các bộ phận kim loại, còn màu be (beige) cho các bộ phận bằng vật liệu tổng hợp.
Lớp sơn màu xanh đến từ kết hợp phủ làm từ kẽm và chrome, có tác dụng chống ăn mòn. Việc đầu tiên các nhà máy phải làm là đảm bảo sao cho máy bay của họ được phủ màu đồng nhất, giống nhau đến hoàn toàn.
Sơn máy bay khá phức tạp.
Nhưng đây mới chỉ là bước ban đầu! Để ra được một chiếc máy bay được sơn hoàn hảo, đòi hỏi dự phòng nhiều bước nữa.
Sau khi hãng đường hàng không chốt được thiết kế (thường là hợp tác với các agency bên ngoài), họ sẽ cùng lao động với nhà máy để tiến hành sơn lớp tiếp theo. Như Airbus và Boeing, hai hãng sản xuất máy bay nổi tiếng nhất thế giới bản chất sở hữu những nhà máy riêng biệt để phụ trách mảng này. Họ sẽ lập ra một bản kế hoạch phần tử về quá trình sơn: từ loại sơn có được, mẫu thiết kế cần tuân thủ, cho đến tư liệu cần có.
Khi tất cả đã sẵn có, chiếc máy bay mới được chuyển tới khu vực sơn.
Họ thậm chí còn tạo ra một mô hình 3D của mẫu thiết kế mong muốn bằng máy tính. Mô hình này sẽ có được để tạo ra giấy tăng-xin – những miếng vải lớn được phủ ngoài máy bay, sau này sẽ dùng để xịt sơn lên và tạo ra hình mẫu mong muốn.
Mọi lớp sơn đều phải được tính toán
Tại khu vực sơn, ban đầu máy bay sẽ được phủ một sơn lót không chứa chrome, bằng chất liệu thân mật với môi trường. Lớp phủ này có tác dụng kết dính, để các lớp sau bám chắc hơn.
Tiếp theo là lớp sơn nền – thường là mầu trắng, nhưng cũng có thể biến đổi tùy thuộc vào bản thiết kế.
Lớp tiếp theo cũng chính là nước sơn để tạo ra đường nét thiết kế, với sự hỗ trợ của lớp giấy tăng-xin tạo ra ở trước.
Cuối cùng là một lớp sơn bảo vệ trong vắt, có tác dụng niêm phong toàn bộ thiết kế, ngăn cản không khí truyền bá phá hỏng lớp sơn, cũng như bảo vệ chúng khỏi tác động của tia UV.
Độ dày của từng lớp sơn đều phải có sự tính tỉ mỉ.
Điều đáng nói ở đây là độ dày của từng lớp sơn đều phải có sự tính tỉ mỉ. Bởi lẽ, mỗi lớp sẽ bổ sung vào một trọng lượng đáng kể cho máy bay, đồng nghĩa với việc gây tốn chất đốt hơn và gây tác động đến quá trình hoạt động của hãng đường hàng không – cả về yếu tố kinh tế lẫn môi trường.
Chính sự tỉ mỉ này là lời giải thích về khiến các hãng sơn tập trung hướng đến những công nghệ mới, sao cho quá trình thực hiện được chính xác mà tiết kiệm được lượng sơn tiêu hao.
Chủ yếu là sơn lại
Sự tỉ mỉ trong khâu sơn máy bay là bất công bàn cãi, nhưng nó không có tác dụng vĩnh viễn. Một chiếc máy bay thương mại có thể phải sơn lại vài lần trong vắt nhiều năm hoạt động, nhằm đảm bảo về mặt thẩm mỹ, cũng như ngăn được nguy cơ hoen gỉ.
Một chiếc máy bay thương mại có thể phải sơn lại vài lần trong vắt nhiều năm hoạt động.
“Các hãng lớn sở hữu hàng trăm máy bay – như United Airlines chẳng hạn – phải lên lịch sơn lại thường kì, thường là 6 năm/lần” – trích lời Nikki Thomas, cai quản của IAC – công ty sơn máy bay quan trọng nhất thế giới hiện nay.
Những công ty như IAC đã ký kết với nhiều hãng lớn để sơn những chiếc máy bay mới xuất xưởng của họ. Tuy nhiên, doanh thu chính của ngành này bản chất đến từ việc sơn lại những chiếc đang hoạt động. Chẳng hạn như khi 2 hãng đường hàng bất hợp tác hoặc chuộc lại, đó là lúc IAC ra tay.
Việc sơn lại máy bay cũng không thuận tiện gì.
“Khi hai hãng đường hàng không sát nhập, đó là giấc mơ với chúng tôi” – Thomas cười nói. “Như trường hợp của United Airline hồi tháng 4/2019 đã mang đến hơn 1000 chiếc máy bay cần sơn lại.”
Dĩ nhiên là chuyện sơn lại cũng không đơn giản. Việc quan trọng nhất là phải lột bỏ lớp sơn cũ trước bằng cách cạo hoặc sử dụng hóa chất. Việc dùng cách nào thì còn lệ thuộc vào trạng thái của chiếc máy bay khi đến với xưởng sơn.
Cực tốn thời gian và tiền tệ
Để sơn hoàn chỉnh một chiếc máy bay thường sẽ mất khoảng 1 – 2 tuần, và giá trị cũng không ổn định. Nó lệ thuộc vào kích cỡ của máy bay, cũng như độ phức tạp của thiết kế.
Nikki lấy ví dụ, việc sơn một chiếc máy bay thương mại sẽ tốn đâu đó khoản 150.000 – 300.000 USD (hơn 3,4 tỉ đồng – 6,9 tỉ đồng), nhưng nếu là máy bay cỡ nhỏ thì chỉ rơi vào độ 50.000 USD thôi. Tuy nhiên đôi khi sẽ có những đơn đặt mua đặc biệt, như chiếc chuyên cơ RAF Voyager của nguyên thủ Anh thì có thể lên tới cả triệu đô. Hay như chiếc Boeing 737 của hãng Alaska Airlines với thiết kế theo bộ phim “Toy Story” của Disney đã tốn của IAC tới 21 ngày mới hoàn thiện được. Bởi lẽ, thiết kế này đòi hỏi được sơn thủ công, thay vì dùng sơn xịt truyền thống.
Chiếc Boeing 737 của Alaska Airlines được sơn theo nguồn cảm hứng từ bộ phim Toy Story.
Dĩ nhiên là có những kiểu sơn giúp làm giảm chi phí. Chẳng hạn, một số hãng máy bay lựa chọn hoàn thiện thiết kế khó bằng decal – chỉ cần dán lên là xong. Tuy nhiên không nhiều hãng chọn cách này, mà IAC cũng hiếm khi có đơn đặt mua như vậy. Hầu hết đều chọn cách sơn thẳng lên thôi.
Sự khác biệt còn nằm ở việc loại sơn có được. Một số loại sơn không chỉ mắc tiền hơn, mà còn khó ứng dụng nên sẽ cần đến kỹ thuật cao hơn. Hiển nhiên, chi phí cũng theo đó mà đội lên. Như chiếc Airbus A350 của hãng Virgin Atlantic, họ sử dụng một loại sơn có các phân tử nhôm để tạo sự nhấp nháy, cũng như các kết cục cảm nhận thị giác sức cùng lực kiệt đặc biệt.
Chiếc A350 của Virgin Atlantic năm 2019.
“Thực sự là một mẫu thiết kế cực khó để thực hiện, nhưng nó rất đẹp” – Jean-François Paul, thành viên hội đồng cai quản liên minh sơn của Airbus tại Pháp chia sẻ.
